14η Σεπτεμβρίου

Δεσποτική Εορτή της Παγκόσμιας Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού και Ημέρα Μνήμης και Τιμής για τον Ελληνισμό της Μικράς Ασίας και τη Μικρασιατική Καταστροφή

Η 14 η Σεπτεμβρίου είναι αφενός μία μέρα ξεχωριστή και ιδιαίτερη για τους Ορθόδοξους Χριστιανούς και αφετέρου μία μέρα σημαδιακή και επώδυνη για τον Ορθόδοξο Ελληνισμό.

Μέρα ξεχωριστή γιατί κάθε χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί γιορτάζουν την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Ο Τίμιος Σταυρός του Κυρίου αποτελεί το κορυφαίο σύμβολο θυσίας και αγιασμού για την Εκκλησία μας. Συγκεκριμένα, τον 4 ο αι. μ.Χ. όταν η Αγία Ελένη πραγματοποιούσε ανασκαφές για την εύρεση του Τιμίου Σταυρού οδηγήθηκε στην ανακάλυψη του από το αρωματικό φυτό, το γνωστό σε όλους βασιλικό. Η Αγία Ελένη με δάκρυα στα μάτια παρέδωσε τον Τίμιο Σταυρό στον τότε Πατριάρχη Μακάριο, ο οποίος στις 14 Σεπτεμβρίου του έτους 335 τον ύψωσε στον Γολγοθά και τον τοποθέτησε στον ναό της Αναστάσεως, τον οποίο είχε ανεγείρει η αγία πάνω από τον Πανάγιο Τάφο και ο οποίος σώζεται ως σήμερα.

Ταυτόχρονα, τη μέρα αυτή ο Ορθόδοξος Ελληνισμός τιμά και μνημονεύει τον Μητροπολίτη Σμύρνης Άγιο Χρυσόστομο και όλους τους σφαγιασθέντες Έλληνες του 1922 κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η μέρα αυτή ξυπνά στον απανταχού Ελληνισμό μνήμες επώδυνες.

Η Μικρασία, η πανάρχαια κοιτίδα του ελληνικού πολιτισμού, έμελλε πριν από 97 χρόνια , να υποστεί το μεγαλύτερο ξεκλήρισμα εξαιτίας των τουρκικών σφαγών και των μαζικών εξισλαμισμών. Βέβαια, ο αφανισμός αυτός ξεκίνησε γύρω στα μέσα του 14 ου αι. όταν η Μικρά Ασία καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Για να αντιληφθούμε το μέγεθος της γενοκτονίας που διέπραξαν οι Τούρκοι αρκεί να αναφέρουμε ότι στα 500 χρόνια τουρκικής κατάκτησης της Μικράς Ασίας ο τουρκικός πληθυσμός από 50 χιλιάδες έφτασε στα 6,5 εκατομμύρια, ενώ ο ελληνικός πληθυσμός από 25 εκατομμύρια μειώθηκε σε 2,150,000.

Οι διωγμοί των Ελλήνων συνεχίστηκαν και κατά τον 20 ο αιώνα. Την περίοδο 1914 -1918 οι Νεότουρκοι θέλοντας να εκτουρκίσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία εκτοπίζουν τους Έλληνες από τα παράλια της Μικράς Ασίας και του Πόντου, οργανώνουν τα τάγματα εργασίας- τα λεγόμενα «αμελέ ταμπουρού» και οδηγούν τους Έλληνες στα βάθη της Ανατολής με μοναδικό στόχο την πλήρη εξόντωση τους. Μετά τη λήξη του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας, Βενιζέλος, υποβάλλει υπόμνημα με τις εδαφικές διεκδικήσεις του Ελληνισμού. Βασική διεκδίκηση ήταν ο χώρος της μικράς Ασίας. Με εισήγηση της Αγγλίας δόθηκε το δικαίωμα στην Ελλάδα να αποβιβάσει στρατό στη Σμύρνη προκειμένου να αποτραπούν σφαγές των χριστιανών από τους Τούρκους. Έτσι το Μάϊο του 1919 αποβιβάζονται ελληνικά στρατεύματα. Στην Τουρκία βέβαια είχε κάνει την εμφάνιση του το εθνικιστικό κίνημα με επικεφαλής τον Μουσταφά Κεμάλ που στόχο είχε την εκδίωξη των Ελλήνων από την Μικρά Ασία. Οι Ελληνικές δυνάμεις κλιμακώνουν τις επιχειρήσεις τους στη μικρασιατική ενδοχώρα με κορύφωση το καλοκαίρι του 1921 ωστόσο ο στρατηγικός στόχος για εγκλωβισμό των κεμαλικών δυνάμεων δεν επιτυγχάνεται.

Η εκλογική ήττα του Βενιζέλου στην Ελλάδα, η επέκταση του Ελληνικού μετώπου στην Μικρά Ασία, οι ελλείψεις σε πολεμοφόδια και ανεφοδιασμό του στρατού ήταν μερικά μόνο από τα λάθη που οδήγησαν στην ήττα και στην υποχώρηση. Οι Τούρκοι εξαπέλυσαν ένα απηνή διωγμό.

Κι η μνήμη ταξιδεύει και πρέπει να ταξιδεύει σε κείνες τις μέρες. Και βλέπει… «Γυναίκες και νέες κοπέλες να ατιμάζονται, μωρά παιδιά να σφαγιάζονται άσπλαχνα, εγκυμονούσες μητέρες να ξεκοιλιάζονται, σεβάσμιους γέροντες να δολοφονούνται εν ψυχρώ… Εκκλησίες να γκρεμίζονται, σταυροί να καταστρέφονται, εικόνες να καίγονται, τάφοι αγίων και των προγόνων μας να διασαλεύονται και να κατακρημνίζονται, να πετιώνται τα οστά τους στα σκυλιά… ένας λαός ολόκληρος να φεύγει ταπεινωμένος με τα ρούχα μόνο που φορούσε, με τις εικόνες, με τα λείψανα των Αγίων, με τα τημαλφέστερα των εκκλησιών και μοναστηριών, αυτό ένοιωθε για θησαυρό του μόνο! Να παίρνει τον δρόμο της προσφυγιάς και να αναζητάει αλλού έναν τόπο να στεγάσει την δυστυχία του.» Οι θηριωδίες των Τούρκων ολοκλήρωσαν με τον πιο ειδεχθή τρόπο τη γενοκτονία των Χριστιανικών Πληθυσμών της Μικράς Ασίας.

Όμως, αυτός ο λαός, ο Μικρασιατικός, ο Ποντιακός, ο Κυπριακός, που λέγεται Ρωμιοσύνη, κάθε ταπείνωση, κάθε δυσκολία και κάθε συμφορά που τον βρίσκει, την χρησιμοποιεί ως εφαλτήριο για μία καινούργια αρχή, για ένα καινούργιο ξεκίνημα, για καινούργιες επιτυχίες, για καινούργιες λάμψεις και δόξες, κι έτσι έγινε! Το πρώτο που έκαναν όπου βρέθηκαν ήταν να κτίσουν μία Εκκλησία, και γύρω από αυτήν την Εκκλησία οργανώθηκαν οι πρώτοι καταυλισμοί, που σήμερα είναι πόλεις όμορφες στην Μητροπολιτική Ελλάδα , πολλές εκ των οποίων φέρουν τα ονόματα των αλησμόνητων πατρίδων: Νέα Σμύρνη, Νέα Χαλκηδόνα, Νέα Φιλαδέλφεια, Νέο Ικόνιο, Νέα Πέραμος, Νέα Κύζικος. Χρέος μας, να σταθούμε και λίγο σε μια κορυφαία μορφή της Μικρασιατικής Καταστροφής. Πρόκειται για τον τελευταίο Επίσκοπος Σμύρνης, ο Μητροπολίτης Άγιο Χρυσόστομο Καλαφάτη. Ο μαρτυρικός του θάνατος από τον τουρκικό όχλο είναι άρρηκτα δεμένος με τις τελευταίες στιγμές της ελληνικής Σμύρνης και του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Αν και του προσφέρθηκαν πολλές ευκαιρίες να εγκαταλείψει τη Σμύρνη αυτός προτίμησε να μείνει και να συμμεριστεί την τύχη του ποιμνίου. Οι Τούρκοι αφού τον τύφλωσαν, τον έσυραν από τα γένια στον τουρκομαχαλά, τον πετσόκοβαν κι εκείνος… τους ευλογούσε!... Η πυρπόληση της Ιωνικής πρωτεύουσας είναι ένα από τα πολλά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και του πολιτισμού που διέπραξαν οι Τούρκοι κατά τη διάρκεια της ιστορίας τους.

Η μικρασιατική καταστροφή ήταν για τον Ελληνισμό εθνική συμφορά. Σε 1,5 εκατομμύριο ανέρχονται οι πρόσφυγες της μικρασιατικής γης που αναζήτησαν σωτηρία καταφεύγοντας στην Ελλάδα, εκατοντάδες χιλιάδες σφαγιάστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν. Ο πανάρχαιος μικρασιατικός Ελληνισμός ξεριζώθηκε. Μέρα μνήμης λοιπόν και τιμής στις γενιές των Ελλήνων που δημιούργησαν το ξεχωριστό και ανεπανάληπτο κομμάτι της Ιστορίας μας που το μαρτυρούν μέχρι σήμερα τα προαιώνια μνημεία που βρίσκονται διάσπαρτα στη μικρασιατική γη. Μέρα θύμησης του τραγικού ξεριζωμού αλλά και μέρα υπόμνησης ότι ο Ελληνισμός μέχρι το 1922 απλωνόταν και στις δύο ακτές του Αιγαίου. Η Μικρασία, ο Πόντος, η Ανατολική Θράκη, η Κωνσταντινούπολη , η Σμύρνη δεν θα πάψουν ποτέ να είναι οι αλησμόνητες πατρίδες.

Ας ευχηθούμε, το αίμα των άδικα σφαγιασθέντων προγόνων μας, τα δάκρυα των οσίων που ανέδειξε η γη της Μικρασίας, να είναι πάντοτε ευχή και ευλογία για τη Ρωμιοσύνη και για όλη την Ορθοδοξία. Κι ο Θεός μέσα από τις δύσκολες μέρες που περνάμε να μας αξιώσει να δούμε καλύτερες μέρες. Αισιοδοξία λοιπόν, ελπίδα και πάνω από όλα πίστη στη Ζωοποιό δύναμη του Σταυρού μας!»

Ευφροσύνη Νικηφόρου

Φιλόλογος