Επίκαιρα

Γιὰ τὸ νεομάρτυρα καὶ ἐθνομάρτυρα Ἰωάννη Καποδίστρια θέλω νὰ γράψω καὶ πάλι σήμερα, σ’ αὐτοὺς τοὺς καιροὺς τῆς ἀθλιότητος καὶ τοῦ εὐτελισμοῦ τῆς πατρίδος μου, μὲ τοὺς πολιτικοὺς νὰ μᾶς ὁδηγοῦν στὴν πλήρη σχεδὸν ἐξαθλίωση. Γιατὶ δὲν εἶναι ἡ οἰκονομικὴ ἐξαθλίωση τὸ μεῖζον πρόβλημα τῶν ἡμερῶν ποὺ διανύουμε. Οὔτε ἡ κρίση τῆς πολιτικῆς. Εἶναι ἡ πνευματική μας πενία καὶ ἐξαθλίωση. Ποὺ συντελέσθηκε πρὸ πολλοῦ καιροῦ. Εἶναι ἡ ἐσωτερική μας ἐρημία, ἡ παράδοσή μας στὸν τόπο τῆς λήθης, τῆς σιωπῆς καὶ τῆς ἀδιαφορίας. Εἶναι ὁ εὐτελισμὸς καὶ ἡ ἐξαθλίωση τῶν θεσμῶν, ἡ μεθοδευμένη διάλυση τῆς παιδείας, ποὺ τὴν παρακολουθοῦμε νὰ καταρρέει ἀπαθεῖς καὶ ἀδιάφοροι. Εἶναι ἡ διάλυση τοῦ ἐσχάτου πυρῆνος ἐπικοινωνίας καὶ κοινωνίας, ποὺ εἶναι ἡ οἰκογένεια. Εἶναι ἡ ἀποϊέρωση τῆς ζωῆς μας.

Ἐπιστρέφω, λοιπόν, σήμερα στὸν πρὸ πολλοῦ ἁγιασθέντα νεομάρτυρα τοῦ Χριστοῦ καὶ τοῦ ἔθνους ἡμῶν τῶν Ἑλλήνων, τὸν Ἰωάννη Καποδίστρια, ποὺ χέρια φονικὰ τὸν δολοφόνησαν τὴν ὥρα ποὺ εἰσήρχετο, αὐτός, ὡς ἄλλος ἄρχων Βυζαντινός, στὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος, γιὰ νὰ ἀναγνώσει τὸν Ἑξάψαλμο, ὡς ἀναγνώστης ταπεινὸς τοῦ Χριστοῦ. Στὸ λόγο τοῦ Ἰωάννη Καποδίστρια ἐπιστρέφω σήμερα. Καὶ ἀντιγράφω ἕνα μέρος ἀπὸ ὅσα πατρικῶς ἀπευθύνει στὸν Γεώργιο Μαυριμιχάλη, ὅταν τὸν ἐπισκέφθηκε τὸ 1828 στὴν Αἴγινα. Πρόκειται γιὰ ἕνα κείμενο μνημειώδους ἀξίας καὶ σημασίας, μὲ μιὰ σπάνια διαχρονικότητα καὶ ἐπικαιρότητα. Στοὺς χαλεποὺς αὐτοὺς καιρούς, ποὺ ὡς ἑλληνισμὸς διανύουμε, εἶναι σημαντικὸ νὰ καταφεύγουμε στὸ λόγο τῶν πατέρων μας. Ὁ λόγος τοῦ κυβερνήτου τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννου Καποδίστρια, συνιστᾶ κατὰ τὴ γνώμη μου, μοναδικὸ ἐγκόλπιο πολιτικῆς ἀρετῆς, πολιτικῆς σοφίας καὶ πολιτικοῦ ἤθους.

«Υἱὲ τοῦ Μαυρομιχάλη, διὰ νὰ μὲ τιμήσῃς ἦλθες εὐμορφοστολισμένος• τὸ ἐννοῶ καὶ σὲ ἀγαπῶ, ὄθεν καὶ σοῦ ἀνοίγω τὴν καρδίαν μου. Ἦλθεν εἰς τὴν πατρίδα σας ἕνας ὁμογενής περισσότερος, δὲν ἤφερεν ξένους ὁπλοφόρους, συνοδίαν μου ἔχω μόνον τὴν πειθώ, τὸ φίλεργον, καὶ τίμια γηρατεῖα• ὄχι ἐσὺ ποῦ ’σαι νέος, ἀλλὰ πλέον γέροντες δὲν ἔχετε γνῶσιν λευκασμένην ἀπὸ παλαιότητα καιροῦ. Ὡς ψάρι εἰς τὸ δύκτι σπαράζει εἰς πολλοὺς κινδύνους ἀκόμη ἡ ἑλληνικὴ ἐλευθερία. Μοῦ ἐδώσατε τοὺς χαλινοὺς τοῦ κράτους• τίνος κράτους; μετροῦμε εἰς τὰ δάκτυλα τὴν ἐπικράτειάν μας, τ’ Ἀνάπλι, τὴν Αἴγινα, Πόρον, Ὕδραν, Κόρινθον, Μέγαρα, Σαλαμῖνα. Ὁ Ἱβραίμης κρατεῖ τὰ κάστρα καὶ τὸ μεσόγειον τῆς Πελοποννήσου, ὁ Κιούταγιας τὴν ῾Ρούμελην, πολλὰ νησιὰ βασανίζονται ἀπὸ αὐτεξούσιον στρατιώτην καὶ ἀπὸ πειρατείαν, τὰ δύο μεγάλα καράβια σας, εἶναι ἀραμμένα 'ξαρμάτωτα εἰς τὸν Πόρον, ἡ Ἀθήνα ἔφαγε πέρυσι τοὺς ἀνδρειωτέρους τῶν Ἑλλήνων.

Ποῦ τὸ θησαυροφυλάκιον τοῦ ἔθνους; Ἀκούω ἐπουλήσατε καὶ τὰ δεκατιὰ τοῦ φετεινοῦ ἔτους πρὶν ἀκόμη σπαρθῇ τὸ γέννημα• ὁ τόπος εἶναι χέρσος, σπάνιοι οἱ κάτοικοι, σκόρπιοι εἰς τὰ βουνὰ καὶ εἰς τὰ σπήλαια• τὸ δημόσιον εἶναι πλακωμένον ἀπὸ δύο ἑκατομμύρια λίραις στερλίναις χρέος, ἄλλα τόσα ζητεῖτε οἱ στρατιωτικοί, ἡ γῆ εἶναι ὑποθηκευμένη εἰς τοὺς Ἄγγλους δανειστάς• ἀνάγκη νὰ τὴν ἐλευθερώσωμεν μὲ τὴν ἰδίαν άπόφασιν, ὡς θὰ τὴν έλευθερώσωμεν ἀπὸ τὰ ἄρματα τοῦ Κιουτάγια καὶ τοῦ Αἰγυπτίου.―

Δὲν λυποῦμαι, δὲν ἀπελπίζομαι• προτιμῶ αὐτὸ τὸ σκῆπτρο τοῦ πόνου καὶ τῶν δακρύων, παρὰ ἄλλο• ὁ θεὸς μοῦ τό ’δωσε, τὸ πέρνω, θέλει νὰ μὲ δοκιμάσῃ• εἶμαι ἀπὸ τὴν φυλήν σας• εἰς ἕνα μνῆμα μαζί σας θὰ θαφτῶ• ὅ,τι ἔχω, ζωήν, περιουσιαν, φιλίαις εἰς τὴν Ευρώπην, κεφάλαια γνώσεων ἀποκτημένα ἀπὸ τόσα θεάματα καὶ ἀκροάματα συμβάντων τοῦ κόσμου τῆς ἡμέρας μου, τὰ ἀφιερόνω εἰς τὴν κοινὴν πατρίδα, ἂς ὑψώσωμεν τὸ μεγαλεῖον της, ὥστε ὅποιος θελήσει, δυσκόλως νὰ τὸ ταπεινώσῃ, στερεωμένο εἰς ῥίζαις ἀρετῆς εἶναι ἀκαταμάχητον.»

(Θεοδώρου Κ. Κολοκοτρώνη, Διήγησις Συμβάντων τῆς Ἑλληνικῆς Φυλῆς. Ἀπὸ τὰ 1770 ἕως τὰ 1836», σσ. σσ. 296-297)

Ἂν τὰ πιὸ πάνω δὲν συνιστοῦν πνευματικὴ καὶ πολιτικὴ καὶ πατρικὴ παρακαταθήκη, τί ἄλλο μπορεῖ νὰ εἶναι; Στὶς μέρες μας, εἶναι σημαντικὸ νὰ ἐπιστρέφουμε στοὺς ἄξονες τῆς αὐτοσυνειδησίας μας, στὴ μνήμη καὶ τὴν ἱστορία μας, ἂν θέλουμε νὰ ἐξέλθουμε ἀπὸ τὰ πάθη καὶ τὶς δοκιμασίες καὶ τὰ δεινά, ποὺ μᾶς ἔχουν προκύψει. Ὁ λόγος τοῦ Ἰωάννη Καποδίστρια συνιστᾶ ἕνα λόγο ἐλπίδας καὶ σωτηρίας καὶ καταφυγῆς. Μιὰ πρόταση πρὸς τοὺς ἀμήχανους πολιτικοὺς καὶ τὸ ἀπελπισμένο ἔθνος.

Νίκος Ὀρφανίδης