ΠΟΤΕ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΙΕΣ
«Συγγνώμη, ἐγώ φταίω...»
ΕΙΣΑΓΩΓΗ- ΔΙΗΓΗΣΗ
Σήμερα θά ἀρχίσουμε τό θέμα μας μέ τρεῖς μικρούς διαλόγους ἀπό μία σχολική τάξη:
Ὁ ὁμαδάρχης διαβάζει μέ παραστατικότητα ἤ διηγεῖται ἕνα μέρος ἀπό τό ἄρθρο: «Ἐγώ φταίω» (Περιοδικό «Πρός τή Νίκη» - τεῦχος Μαρτίου 2010): Ἀπό τήν ἀρχή μέχρι τό «...οἱ ἄλλοι φταῖνε πάντα».
Τῶρα θά σᾶς θυμίσω κι ἕνα ἄλλο πολύ γνωστό διάλογο καί θέλω νά βρεῖτε τίς ὁμοιότητες...
Ὁ ὁμαδάρχης διαβάζει ἀπό τό ἄρθρο ἤ διηγεῖται τόν διάλογο τῶν Πρωτοπλάστων μέ τόν Θεό. Ἀρχίζει ἀπό τό «Ὁ Παντογνώστης Θεός...» μέχρι τό «Ἐσύ φταῖς, Θεέ μου...»
ΣΥΖΗΤΗΣΗ
1. Σέ τί μοιάζουν οἱ μαθητές στούς παραπάνω διαλόγους μέ τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα; (...)
Στίς δικαιολογίες. Κανείς ἀπό τούς μαθητές δέν ἤθελε νά παραδεχθεῖ τό λάθος του. Ὅπως ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα δέν ὁμολόγησαν τήν ἐνοχή τους στόν Θεό ἀλλά ἄρχισαν νά μεταθέτουν τίς εὐθύνες ὁ ἕνας στόν ἄλλο· ὁ Ἀδάμ στή γυναίκα, ἐκείνη στό φίδι...
2. Μήπως κι ἐμεῖς δέν μοιάζουμε μέ τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα; (...)
Πολλές φορές χρησιμοποιοῦμε δικαιολογίες γιά νά καλύψουμε τά λάθη ἤ τίς ἀδυναμίες μας. «Νά βγοῦμε λάδι», ὅπως λέμε. Γι’ αὐτό τροποποιοῦμε τά γεγονότα, τονίζουμε τά ἐλαφρυντικά, φροντίζουμε νά ρίξουμε σέ ἄλλους τό φταίξιμο. «Δέν φταίω ἐγώ... πάντα κάποιος ἄλλος φταίει, πάντως ὄχι ἐγώ».
3. Εἶναι σωστό νά δικαιολογούμαστε; (...)
ü Ναί, ἄν εἴμαστε πράγματι δικαιολογημένοι. Τότε βεβαίως καί μποροῦμε νά δώσουμε τίς ἀπαραίτητες ἀληθινές ἐξηγήσεις.
ü Ὄχι, ἄν φταῖμε καί ἔχουμε πράγματι κάνει λάθος. Ἡ δικαιολογία τότε θά εἶναι νέο, μεγαλύτερο λάθος. Ἀληθινή ἥττα. Γιατί εἶναι λάθος νά δικαιολογούμαστε ὅταν φταῖμε;...
α) Καταφεύγουμε στό ψέμα, ἤ μᾶλλον στά ψέματα, ἀφοῦ γιά νά στηρίξουμε τό ἕνα λέμε ἄλλα δύο ἤ τρία. Καί, ὅπως γνωρίζουμε, τό ψέμα εἶναι μεγάλη ἁμαρτία. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι ξεκάθαρος: «μὴ ψεύδεσθε εἰς ἀλλήλους» (Κολασ. γ’ 9). Ἄς μήν παρασυρόμαστε λοιπόν νά χρησιμοποιοῦμε ἀνακρίβειες καί φανταστικές ἀπαντήσεις ὡς δικαιολογίες. Ὁ χαρακτήρας μας χάνει τήν εὐθύτητα του. Φθείρεται. Γίνεται ἐλαστικός και ἀνειλικρινής.
β) Ἀποδεικνυόμαστε δειλοί. Ὅποιος μπροστά στή σκέψη μιᾶς μικρῆς ποινῆς ἤ ἁπλῆς ἐπιπλήξεως τρέμει, ἀποδεικνύει ὅτι τοῦ λείπει τό στοιχειῶδες θάρρος. Ἄς κάνει σέ ἄλλες ὧρες τόν γενναῖο καί τόν τολμηρό. Στίς Σχολές Ἀξιωματικῶν δίνουν πάρα πολλή προσο-χή σ’ αὐτό, δηλαδή στήν «ἀνάληψη εὐθυνῶν», ὅπως τή χαρακτηρίζουν. Εἶναι δεῖγμα ὑ-πευθυνότητος καί ἀνδρείας. Διότι ὅπως γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στόν μαθητή του τόν Τιμόθεο, «οὐ γὰρ ἔδωκεν ἡμῖν ὁ Θεὸς πνεῦμα δειλίας, ἀλλὰ δυνάμεως» (Β’ Τιμ. α’ 7). Δυστυχῶς μερικοί, προκειμένου νά δικαιολογηθοῦν, ἀνακατεύουν καί ἄλλα πρόσωπα κι ἔτσι δημιουργοῦνται παρεξηγήσεις, καταστρέφονται φιλίες...
γ) Ντροπιαζόμαστε στούς ἄλλους. Κάποτε θά φανερωθεῖ ἡ ἀλήθεια. «Οὐ γάρ ἐστι κρυπτὸν ὃ οὐ φανερὸν γενήσεται» (Λουκ. η’ 17). Δέν ὑπάρχει κρυφό τό ὁποῖο δέν θά γίνει φανερό. Καί τί ντροπή τότε, ὅταν θά μᾶς ξεσκεπάσουν! Εἶναι ἀνόητο νά κρυβόμαστε πίσω ἀπό τό δακτυλάκι μας. Μήπως εἶναι κουτοί οἱ ἄλλοι; Καί ἄν τά καταφέρουμε νά δικαιολογηθοῦμε μιά, δυό, τρεῖς φορές, στό τέλος θά μᾶς μάθουν. Καί ὕστερα, ἀκόμη καί τότε πού θά τούς λέμε ἀλήθεια, δέν θά μᾶς πιστεύουν.
δ) Ἔχουμε ταραχή καί ἀνησυχία στήν ψυχή μας. Ὁ φόβος νά μήν ἀποκαλυφθοῦμε, ἡ αἴσθηση ὅτι κρυβόμαστε καί γενικότερα τό κλίμα πού δημιουργεῖται, διώχνει τήν εἰρήνη ἀπό τήν ψυχή μας. Ἀντίθετα ὁ ἄνθρωπος πού λέει τήν ἀλήθεια καί ἀναλαμβάνει τίς εὐθύνες του, εἶναι εἰρηνικός μέ τή συνείδησή του καί αὐτό τοῦ ἐξασφαλίζει ψυχική ἰσορροπία.
ε) Δέν μποροῦμε νά διορθωθοῦμε, νά νικήσουμε τά πάθη μας. Διότι πῶς νά διορθωθοῦμε, ὅταν δέν συναισθανόμαστε ὅτι σφάλαμε καί δέν ἀναγνωρίζουμε τά λάθη μας; Τί εἴδαμε στήν ἱστορία μέ τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα; Ἐάν τό πρῶτο τους ἁμάρτημα δέν προσπαθοῦσαν νά τό καλύψουν μέ τίς δικαιολογίες, ἀλλά τό ἀναγνώριζαν καί μέ συντριβή ζητοῦσαν συγχώ-ρηση, ἀσφαλῶς οἱ συνέπειές του δέν θά ἦταν τόσο φοβερές.
4. Εἶναι εὔκολο νά παραδεχόμαστε τά λάθη μας καί νά ζητοῦμε συγγνώμη; (...)
Ὄχι βέβαια, διότι ἀντιδρᾶ ὁ ἐγωισμός μας. Χρειάζεται ταπείνωση, δύναμη, ἀποφασιστι-κότητα, ἀνδρεία. Εἶναι πραγματικά μιά μεγάλη νίκη κατά τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἀφοῦ ὁ ἐγωισμός μας δέν θέλει νά σκύβει, νά πέφτει μπροστά στούς ἄλλους. Γι’ αὐτό μᾶς πονάει.Ἡ συγγνώμη εἶναι δύσκολη λέξη! Δύσκολα τήν ἀκοῦμε καί πιό δύσκολα τή λέμε.
5. Μᾶς συμφέρει ὅμως νά ὁμολογοῦμε τά λάθη μας. Γιατί; (...)
- Κερδίζουμε τήν ἐκτίμηση τῶν ἄλλων
- Ὁ χαρακτήρας μας γίνεται δυνατός καί ἀδαμάντινος
- Μᾶς συνοδεύει ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς βεβαιώνει ὅτι «ἐάν ὁμολογοῦμε τίς ἁμαρτίες μας, ὁ Θεός πού μένει πιστός σέ κάθε Του ὑπόσχεση καί εἶναι δίκαιος, θά μᾶς τίς συγχωρήσει».
Ἄς μάθουμε λοιπόν νά βλέπουμε τίς δικές μας πληγές κι ὄχι τῶν ἄλλων κι ἄς δείχνουμε τίς πληγές μας στό γιατρό τῆς ψυχῆς, τόν Πνευματικό μας Πατέρα, λέγοντας ταπεινά: «Δικό μου τό σφάλμα, Πάτερ, δική μου ἡ πληγή, δέν φταῖνε οἱ ἄλλοι, ἐγώ φταίω...» (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος).
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Σήμερα ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία μᾶς παρουσιάζει τή θαυμάσια παραβολή τοῦ Ἀσώτου. Πόσα ἔχουμε νά διδαχθοῦμε ἀπό τήν ἐπιστροφή του! Ὁ ἄσωτος υἱός δέν ἄρχισε τίς δικαιολογίες καί τίς ὑπεκφυγές. Συναισθάνθηκε τήν ἐνοχή του καί μετανιωμένος εἰλικρινά γύρισε καί εἶπε στόν πατέρα του: «πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου, καὶ οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου» (Λουκ. ιε’ 21). Δηλαδή, πατέρα ἁμάρτησα στόν Θεό καί σέ σένα καί δέν εἶμαι πλέον ἄξιος νά λέγομαι γυιός σου.
Ἀλήθεια, ἔχασε ἤ κέρδισε ἀπό αὐτή τήν ταπεινή καί εἰλικρινή μετάνοιά του;...
Ἄς πάρουμε κι ἐμεῖς ἀπόφαση στό ἑξῆς νά ὁμολογοῦμε τά λάθη μας. Μέ παρρησία νά ἀναλαμβάνουμε τήν εὐθύνη τῶν πράξεών μας καί νά μήν δικαιολογούμαστε: «ἔστω δὲ ὁ λόγος ὑμῶν ναὶ ναί, οὒ οὔ· τὸ δὲ περισσὸν τούτων ἐκ τοῦ πονηροῦ ἐστιν» (Ματθ. ε΄ 37), προστάζει ὁ Κύριος.
Κι ἐπειδή ἀρχίσαμε μέ σχολικούς διαλόγους, ἀκοῦστε κι ἕναν τελευταῖο:
Ὁ ὁμαδάρχης διαβάζει τό τελευταῖο μέρος τοῦ ἄρθρου ἀπό τό «Κοιτᾶξτε, κοιτᾶξτε, κυρία...» μέχρι τό τέλος.
Τί λέτε, ἔτσι δέν εἶναι καλύτερα;... Ἄς τό ἔχουμε λοιπόν ὡς σύνθημα:
ΣΥΝΘΗΜΑ: Νά ὁμολογοῦμε μέ ταπείνωση τά λάθη μας.
- Διασκευή ἀπό τό βοήθημα Χ.Α. (Θέματα συγκεντρώσεων Γ’ Κλάδου), Σειρά Α’: «Στῆς ἀρετῆς τόν στίβο», σελ. 53-56.