Κατασκήνωση Ι. Ν. Αγ. Νικολάου Έγκωμης - Ο Σταυρός της προσωπικής ευθύνης

Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

Αγαπητέ μας φίλε,

Σε μια εποχή, όπου κανείς δεν είναι απόλυτα αθώος και κανείς απόλυτα ένοχος, αυτό που φαίνεται να μας λείπει τραγικά είναι η ανάληψη της προσωπικής ευθύνης. Όταν μια ολόκληρη κοινωνία ξέρει να ενεργοποιεί αυτοματισμούς, για να υποδείξει μονίμως τον «άλλον» ως πηγή όλων των δεινών, αλλά στερείται και την παραμικρή ικανότητα αυτομεμψίας, είναι σχεδόν μοιραίο να προετοιμάζει τους νέους ανθρώπους για μια ζωή χωρίς ελπίδα προσωπικής αλλαγής, ακριβώς διότι κάθε τέτοια απόπειρα έχει πάντα ως αφετηρία το «φταίω» και τέλος διαδρομής το «ήμαρτον».

Είναι πολλές φορές, που ο Χριστιανισμός έχει κατηγορηθεί για παθητικότητα, ακόμη και για ηττοπάθεια. Η αιτία είναι διπλή: πρώτα, το πνεύμα των καιρών, το πνεύμα της δύναμης, της επιβολής και της αποθέωσης του ισχυρότερου. Υπάρχει όμως και κάτι δεύτερο, που έχει να κάνει με μια παρεξήγηση, μάλλον με μια παράλειψη: το πνεύμα της θυσίας, που πρώτος δίδαξε ο Χριστός και που αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της χριστιανικής πνευματικότητας, δεν αποτελεί καρπό μιας παθητικής αγάπης, αλλά μιας ενεργητικής ευθύνης. Ο Σταυρός στον ώμο του Θεανθρώπου, δεν προήρθε μόνο από την άρνηση του να συγκρούεται, αλλά και από την επιθυμία Του να ολοκληρώσει τη ευθύνη που ανέλαβε, για χάρη της πεσμένης ανθρώπινης φύσης.

Δυστυχώς για τα νέα παιδιά μας, δεν υπάρχει χώρος, όπου να διδάσκεται η αγαπητική ευθύνη. Όποιο σχολείο ή όποια οικογένεια διδάσκουν υπευθυνότητα, συνήθως δεν έχουν επαφή με πίστη και αγάπη χριστιανική, οπότε η υπευθυνότητα καταλήγει να είναι ένα ακόμη καθήκον. Αντίθετα, σε χώρους θρησκευτικούς, η πνευματική ζωή, κλεισμένη συνηθέστατα σε μια διάσταση ατομικής σωτηρίας, βάζει σε δεύτερη μοίρα την κοινωνική –γιατί όχι, εκκλησιαστική– ευθύνη, οπότε η αγάπη ευτελίζεται σε γλυκερό συναισθηματισμό, χωρίς τον δυναμισμό της αποστολής –γιατί όχι ιεραποστολής–.

Ανάμεσα στα δύο αυτά άκρα, η σημερινή μέρα, η μέρα της Σταυροπροσκύνησης στο κέντρο ακριβώς της Σαρακοστής, ημέρα κουράγιου, δύναμης, παρηγοριάς, ανανέωσης προσανατολισμού και συνειδητοποίησης του τι μας διαφοροποιεί από τον κόσμο. Σκέφτομαι πολλές φορές, πώς μια από τις απλούστερες ανθρώπινες κατασκευές, δυο ξύλα, το ένα κάθετο με το άλλο, ένα σύμβολο δύο γραμμών με το μολύβι, να συμπυκνώνει τόσα νοήματα και τόσες ρήξεις.

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

- Η αξία της προσωπικής ευθύνης
- Πρότυπο ανάληψης προσωπικής ευθύνης, η θυσία του Χριστού

- Η σημασία της σταυροπροσκύνησης στο μέσον της Σαρακοστής - Περικοπή

- Ο προσωπικός μας Σταυρός, συμμετοχή στη σωτηρία του κόσμου - Οι δύο ζωές
- Το θάρρος της ομολογίας και οι μορφές της

Ας διαβάσουμε τώρα την περικοπή:

Μαρκ. 8:34-9:1

34 Καὶ προσκαλεσάμενος τὸν ὄχλον σὺν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ εἶπεν αὐτοῖς· ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι. 35 ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ ̓ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν. 36 τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ; 37 ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ; 38 ὃς γὰρ ἐὰν ἐπαισχυνθῇ με καὶ τοὺς ἐμοὺς λόγους ἐν τῇ γενεᾷ ταύτῃ τῇ μοιχαλίδι καὶ ἁμαρτωλῷ, καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπαισχυνθήσεται αὐτὸν ὅταν ἔλθῃ ἐν τῇ δόξῃ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀγγέλων τῶν ἁγίων.

1 Καὶ ἔλεγεν αὐτοῖς· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι εἰσί τινες τῶν ὧδε ἑστηκότων, οἵτινες οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσι τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἐληλυθυῖαν ἐν δυνάμει.

34 Και τότε προσκάλεσε το πλήθος μαζί με τους μαθητές του και τους είπε: «Αν κάποιος θέλει να με ακολουθεί πίσω μου, ας απαρνηθεί τον εαυτό του και ας σηκώσει το σταυρό του και ας με ακολουθεί. 35 Γιατί όποιος θέλει να σώσει τη ζωή του θα τη χάσει. Όποιος όμως χάσει τη ζωή του εξαιτίας μου και εξαιτίας του ευαγγελίου θα τη σώσει. 36 Γιατί τι ωφελεί τον άνθρωπο να κερδίσει όλο τον κόσμο αλλά να ζημιωθεί την ψυχή του; 37 Γιατί τι μπορεί να δώσει ο άνθρωπος αντάλλαγμα για την ψυχή του; 38 Γιατί όποιος ντραπεί εμένα και τους δικούς μου λόγους μέσα σ’ αυτήν τη γενιά τη μοιχαλίδα και αμαρτωλή, και ο Υιός του ανθρώπου θα αισθανθεί ντροπή γι’ αυτόν, όταν θα έρθει μέσα στη δόξα του Πατέρα του μαζί με τους άγιους αγγέλους».

1 Και τους έλεγε: «Αλήθεια σας λέω ότι υπάρχουν μερικοί εδώ από αυτούς που έχουν σταθεί οι οποίοι δε θα γευτούν θάνατο, ωσότου δουν τη βασιλεία του Θεού να έχει έρθει με δύναμη».

Πρόκειται ίσως για μια από τις πιο ξεκάθαρες σελίδες του Ευαγγελίου. Χωρίς περιστροφές, ο Χριστός περιγράφει ποιος είναι ο δρόμος συνάντησης μαζί Του. Μπορείτε να διακρίνετε τις τρεις προϋποθέσεις του;

Η πρώτη είναι η προθυμία να ακολουθήσει κανείς τον δρόμο που βαδίζει ο Χριστός.

Μόνον να περπατήσει; Όχι! Ο Χριστός κουβαλάει Σταυρό και ένα τέτοιο σταυρό μας καλεί να σηκώσουμε.

Τι είναι όμως αυτός ο Σταυρός; Τι αντιπροσωπεύει;

Την απάντηση μας την δίνει ο Ιωάννης ο Πρόδρομος: Ο Χρίστος αίρει-σηκώνει την αμαρτία του κόσμου (Ιω. 1:29). Ο Χριστός, αν και αθώος, έχει κάνει προσωπική του υπόθεση την αμαρτία των ανθρώπων. Δεν αναζητά υπευθύνους, δεν κατηγορεί, δεν παραπονείται, δεν εξοργίζεται. Σε τι δρόμο μας οδηγεί;

Στην αναζήτηση της προσωπικής μας ευθύνης για ό,τι συμβαίνει στον κόσμο. Στο σημείο αυτό, θα σας πρότεινα να διηγιόμασταν στα παιδιά δυο αράδες από το Γεροντικό. Στην κλασσική έκδοση των εκδόσεων «ΑΣΤΗΡ», στη σελίδα 20, αναφέρεται πως είπε ο αββάς Αλώνιος: «Εάν δεν πει ο άνθρωπος μέσα του, πως στον κόσμο αυτό μόνον εγώ και ο θεός υπάρχουμε, δεν θα βρει μέσα του γαλήνη».

Μήπως ακούγεται λίγο εγωιστικό;

Προσοχή! Δεν αναφέρεται στην απομόνωση και την αδιαφορία, αλλά στην συναίσθηση του ανθρώπου, πως για ό,τι κακό συμβαίνει στον κόσμο, δεν είναι κανείς αμέτοχος.

Μήπως είναι λίγο υπερβολικό;

Κι όμως, όλα τα ανθρώπινα πάθη που ταλαιπωρούν την ανθρωπότητα, συγγενεύουν λίγο-πολύ με τα δικά μας, τα προσωπικά μας πάθη. Και με αυτήν την έννοια, κάθε τι κακό στον κόσμο μπορεί και πρέπει να οδηγεί σε αυτομεμψία και δράση, μέσω της προσωπικής μας μετανοίας και αλλαγής.

Δεν θα ήταν κακό, στο σημείο αυτό να θυμίσουμε στα παιδιά πως φορούν σταυρό, από τότε που βαπτίστηκαν και πως αυτός, δεν αποτελεί διακοσμητικό στολίδι, αλλά διαρκή υπενθύμιση για το τι σημαίνει «ακολουθώ τον Χριστό» και τι περιμένει Εκείνος από τον καθένα.

Είναι επόμενο, μια συζήτηση να εστιαστεί σε ένα σημείο. Θα μπορούσατε να επιλέξετε αυτό, ή στην δεύτερη προϋπόθεση της συνταύτισης με την πορεία του Χριστού μέσα στην ανθρώπινη ιστορία. Χωρίς ιδιαίτερες αναλύσεις, πρέπει να διευκρινίσουμε στα παιδιά πως εδώ η ψυχή έχει την έννοια της ζωής, οπότε είναι σαφές πως ο Χριστός διακρίνει δύο ζωές: Μια, εκείνη που έχει να κάνει με μια διαρκή επιθυμία του ανθρώπου να αποκτά διαρκώς, να εξουσιάζει διαρκώς και γενικά να βάζει τον εαυτό του πάνω απ ́ όλα. Αυτή η ζωή πρέπει να ατονήσει, να μειωθεί, ώστε να αφήσει χώρο για μια άλλη ζωή, και ζωή που απλώνεται, αγκαλιάζει τους ανθρώπους και την δημιουργία και τελικά προσφέρεται ως δώρο για του άλλους.

Πως λοιπόν συνδέεται με τα προηγούμενα;

Είναι ακριβώς η μίμηση της σταυρικής θυσίας του ίδιου του Χριστού, που για τους πολλούς, τον οδήγησε στην απώλεια της ζωής του, τελικά όμως είναι η θυσία, εκείνη που μας φανέρωσε μια άλλη διάσταση και μια άλλη ποιότητα ζωής.

Τέλος, η τρίτη προϋπόθεση έχει να κάνει με την ομολογία. Και αυτή δεν περιορίζεται μόνο στα λόγια. Πολλές φορές τα έργα μιλάνε δυνατότερα.

«Μα γιατί κύριε να ντραπεί κάποιος να κάνει το καλό;»

Δεν είναι δύσκολο να πάρετε σκηνές από την καθημερινότητα των εφήβων και να αποδείξετε, πόσες φορές ο περίγυρος καταφέρνει να κάνει το καλό, αντικείμενο ειρωνείας και χλεύης. Και επίσης, πόσο δύσκολο είναι, παρ ́ όλο που η συνείδηση φωνάζει το σωστό, να το ακολουθήσουμε. Η ανάγκη της συναναστροφής και χίλιοι δυο παράγοντες οδηγούν σε ένα διχασμό πολύ επώδυνο. Είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε στα παιδιά, πως κάθε σχέση έχει κόστος, συγχρόνως όμως να μην ξεχνάμε πως το αίσθημα ενοχής καραδοκεί, και πως δεν υπάρχουν στα παιδιά μας περιθώρια για τέτοιου είδους ενοχές. Ενισχύοντας τη σχέση με τον Χριστό, διεγείρεται και το φιλότιμο, ενώπιον Αυτού που ξέρει να μακροθυμεί, να ενισχύει, να αποενοχοποιεί και να περιμένει.