Ορθόδοξη εκκλησία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Κυριακή τῆς ᾿Ορθοδοξίας, σήμερα. ῾Ημέρα πού ἑορτάζουμε τή νίκη τῆς ᾿Ορθοδοξίας. ῾Ημέρα πού ὁμολογοῦμε μέ παρρησία καί ἱερή καύχηση τήν ὀρθόδοξη πίστη μας πού διατηρήθηκε καί συνεχίζει νά διατηρεῖται ἀλώβητη παρά τήν ἀσταμάτητη σκληρή πολεμική τῶν αἱρετικῶν. Τό ὅτι ὅμως κρατοῦμε στά χέρια μας ἁγνή, ἀνόθευτη, αὐτή τήν ὀρθόδοξη πίστη, τοῦτο ὀφείλεται στόν μεγάλο θεματοφύλακα καί φρουρό τῆς πίστεως, τήν διά μέσου τῶν αἰώνων ᾿Εκκλησία μας.

-Τί ἐννοοῦμε ὅμως ὅταν λέμε ᾿Εκκλησία; (...)

Μερικοί, οἱ ἁπλοϊκότεροι Χριστιανοί, νομίζουν ὅτι ὅταν λέμε ᾿Εκκλησία, ἐννοοῦμε τόν ναό στόν ὁποῖο τελοῦνται τά Μυστήρια καί προσφέρεται ἡ Λατρεία. ᾿Αλλά καί γενικότερα στήν ἐποχή μας ὑπάρχει δυστυχῶς μιά σύγχυση γύρω ἀπό τήν ᾿Εκκλησία· ἄλλοι τήν θεωροῦν μιά συνηθισμένη θρησκεία, ἄλλοι μιά κοινωνική, πολιτιστική καί ἠθοπλαστική ὀργάνωση, κάποιοι τήν νομίζουν φιλοσοφικοθεολογικό σύστημα καί πάρα πολλοί τήν ταυτίζουν μέ τούς ἐπισκόπους καί τούς ἱερεῖς. ᾿Επειδή λοιπόν ἡ σύγχυση γύρω ἀπό τή φύση καί τήν ἀποστολή της εἶναι τεράστια, γι᾿ αὐτόν ἀκριβῶς τόν λόγο εἶναι σημαντικό νά ἐπιχειρήσουμε μιά οὐσιαστική διευκρίνιση τῆς ἔννοιας τῆς ᾿Εκκλησίας.

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

1. Τί εἶναι λοιπόν ἡ ᾿Εκκλησία; Πῶς μποροῦμε νά τήν ὁρίσουμε; (...)

Βεβαίως ἴσως θά ἔχετε ἀκούσει ἕναν ὁρισμό, σύμφωνα μέ τόν ὁποῖο ἡ ᾿Εκκλησία εἶναι τό σύνολο αὐτῶν πού πιστεύουν στόν Χριστό. ῞Ομως κι αὐτός ἀκόμα ὁ ὁρισμός εἶναι ἐλλιπής, διότι δέν προσεγγίζει τήν οὐσία της. Ἡ ᾿Εκκλησία στήν οὐσία της δέν μπορεῖ νά μετρηθεῖ καί νά ὁρισθεῖ διότι δέν εἶναι ἀνθρώπινο μέγεθος· εἶναι ἡ προέκταση τῆς θείας ζωῆς στόν δημιουργημένο κόσμο, μία προσφορά τῆς Τριαδικῆς ζωῆς στήν κτίση.

Στό κέντρο τῆς ᾿Εκκλησίας δέν ὑπάρχει κάτι μόνο ἀνθρώπινο. Οὔτε κάτι ἀποκλειστικά θεϊκό. Στό μυστικό κέντρο τῆς ᾿Εκκλησίας εὑρίσκεται καί ὁ Θεός καί ὁ ἄνθρωπος σέ μιά ἄρρηκτη ἕνωση καί σέ ἕνα σφικταγκάλιασμα αἰωνίου ἀγάπης. Στό κέντρο τῆς ᾿Εκκλησίας εὑρίσκεται ὁ Χριστός, ὁ Θεάνθρωπος.

῾Ωστόσο αὐτό πού δέν μποροῦμε νά τό ὁρίσουμε, μποροῦμε νά τό περιγράψουμε.

Γι᾿ αὐτόν τόν λόγο οἱ Πατέρες τῆς ᾿Εκκλησίας χρησιμοποιοῦν ἰδιαιτέρως τίς πολλές εἰκόνες καί τά ποικίλα ὀνόματα πού ἀναφέρονται στήν ῾Αγία Γραφή, γιά νά περιγράψουν τήν ᾿Εκκλησία.

- Μήπως γνωρίζετε κάποιες τέτοιες εἰκόνες ἤ ὀνόματα; (...)

῾Η ᾿Εκκλησία ὀνομάζεται «Σῶμα Χριστοῦ», «Νύμφη Χριστοῦ», «Κοινωνία ῾Αγίου Πνεύματος», «κοινωνία ἁγίων», «Βασιλεία τοῦ Θεοῦ», «κιβωτός σωτηρίας», «Θεοῦ γεώργιον», «ἰατρεῖον» πού προσφέρει ὁλοκληρωτική θεραπεία στόν ἄνθρωπο, «πλοῖον», πού ὁδηγεῖ τά μέλη της στό ἀκύμαντο λιμάνι τῆς θείας Βασιλείας, καθώς καί μέ πλῆθος ἄλλων ὀνομάτων, τά ὁποῖα δέν ὑπάρχει δυνατότητα νά ἀναφερθοῦν ἐδῶ, πολύ περισσότερο εἶναι ἀδύνατον νά ἀναλυθοῦν καί σχολιασθοῦν.

Ἄς σταθοῦμε γιά λίγο στά χαρακτηριστικά τῆς Ἐκκλησίας ὅπως περιγράφονται στό Σύμβολο τῆς Πίστεως. Πιό συγκεκριμένα στό Σύμβολο τῆς Πίστεως ὁμολογοῦμε ὅτι ἡ ᾿Εκκλησία εἶναι Μία, ῾Αγία, Καθολική καί ᾿Αποστολική.

ΜΙΑ

- Γιατί λέμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι Μία; (...)

῾Η ᾿Εκκλησία εἶναι Μία, ἀκριβῶς διότι εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ.

῾Η ᾿Εκκλησία εἶναι Μία, παρά τό ὅτι ἀπαρτίζεται ἀπό πολλές κατά τόπους ᾿Εκκλησίες καί περιλαμβάνει πλήθη ἀναρίθμητα πιστῶν. ῞Ολα αὐτά τά πλήθη ἀποτελοῦν ἕνα σῶμα, διότι εὑρίσκονται ἑνωμένα μέ τόν Χριστό.

Δέν ὑπάρχουν, λοιπόν, πολλές ᾿Εκκλησίες. ῞Ο,τι εἶναι μέσα στήν Ἐκκλησία, εἶναι μέρος τοῦ ἑνός Σώματος. ῞Ο,τι εὑρίσκεται ἐκτός αὐτῆς ὡς σχίσμα καί αἵρεση, δέν ἀνήκει στό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, δέν εἶναι ᾿Εκκλησία. ῾Η ᾿Εκκλησία παραμένει μία καί ἀκέραιη, ἀκόμη καί ὅταν κάποιοι ἤ ὁλόκληρα τμήματα ἀποκόπτονται ἀπ᾿ αὐτήν. ῾Η ᾿Εκκλησία δέν εἶναι ποτέ ἀκρωτηριασμένη ἤ ἀνάπηρη. Εἶναι πάντοτε μία, ἕνα Σῶμα, τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Καί αὐτή ἡ «μία ᾿Εκκλησία» δέν εἶναι ἄλλη ἀπό τήν ᾿Ορθοδοξία μας.

ΑΓΙΑ

- Κατανοοῦμε ἴσως τί σημαίνει ὅτι ἡ ᾿Εκκλησία εἶναι Ἁγία. (...)

Εἶναι ἁγία, διότι ἁγία εἶναι ἡ Κεφαλή της, ὁ Χριστός, ὁ ῾Οποῖος καί διαχέει τήν ἁγιότητα σέ ὅλο τό Σῶμα. Καί ἀκόμη διότι ἡ ᾿Εκκλησία εἶναι ἐργαστήριο ἁγιότητος. ῾Η χάρις τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος μέσα στήν ᾿Εκκλησία μεταπλάθει ἁμαρτωλούς καί διεφθαρμένους ἀνθρώπους σέ ἁγίους καί κατά χάριν θεούς. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι ἐκκλησία τῶν μετανοοῦντων, ἐκκλησία τῶν Ἁγίων, ἐκκλησία τῶν Μαρτύρων!

ΚΑΘΟΛΙΚΗ

-Κάπως δυσκολότερο εἶναι νά ἐννοήσουμε τό  ὅτι  ἡ ᾿Εκκλησία εἶναι Καθολική.

 ῾Η ἔννοια τοῦ ὅρου Καθολική δέν εἶναι μόνον αὐτό πού πιθανόν νομίζουμε· οἰκουμενική, παγκόσμια. Εἶναι καί αὐτό· ὅτι, δηλαδή, ὅπως ὁ Θεός συνέχει καί συνενώνει ὅλη τήν κτίση, ἔτσι καί ἡ ᾿Εκκλησία ἑνώνει τούς πιστούς. ῞Ολους. Μαύρους καί λευκούς. Εὐρωπαίους καί ᾿Ασιάτες καί ᾿Αμερικανούς καί Αὐστραλούς καί ᾿Αφρικανούς. ῞Ολους. Ζῶντες καί κεκοιμημένους. ῞Ομως ἡ οὐσιαστική σημασία τοῦ ὅρου Καθολική συνίσταται στό ὅτι ἡ ᾿Εκκλησία κατέχει τήν πληρότητα τῆς ἀληθείας, τό ὅλον, τό καθόλου — καθολική! 

Πόσο σημαντική εἶναι ἡ διευκρίνιση αὐτή τῆς ἐννοίας τοῦ ὅρου Καθολική θά τό ἀντιληφθοῦμε, ἄν σκεφθοῦμε ὅτι ἡ ᾿Εκκλησία δέν ἦταν λιγότερο «Καθολική» τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς, τότε πού γεωγραφικά ἡ ἔκταση της περιοριζόταν σέ ἕνα δωμάτιο, οὔτε θά εἶναι λιγότερο «Καθολική» τήν περίοδο τοῦ ᾿Αντιχρίστου, τότε πού ἡ ἔκτασή της θά συρρικνωθεῖ δραματικά.

῾Επομένως Καθολική εἶναι ἡ ᾿Εκκλησία πρωτίστως μέ τό νά κατέχει καί διδάσκει τό ὅλον, τό καθόλου, τήν πληρότητα τῆς ἀληθείας, καί δευτερευόντως, ἐξωτερικῶς, μέ τό νά ἐκτείνεται «πανταχοῦ τῆς οἰκουμένης» καί «πανταχοῦ τοῦ αἰῶνος», νά παραμένει δηλαδή αἰωνίως μέχρι τήν συντέλεια τοῦ κόσμου.

ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ

- ᾿Επίσης κατανοοῦμε τί σημαίνει ὅτι ἡ ᾿Εκκλησία εἶναι ᾿Αποστολική. (......)

 Εἶναι ἡ ᾿Εκκλησία θεμελιωμένη στό θεμέλιο τῶν ᾿Αποστόλων καί κρατεῖ ἀνόθευτη τήν πίστη πού τῆς παρέδωσαν οἱ ᾿Απόστολοι, ὅπως τήν παρέλαβαν ἐκεῖνοι ἀπό τό στόμα τοῦ Κυρίου. Ἡ ἴδια πίστη κηρύττεται σέ κάθε τόπο καί ἐποχή ἀπό τούς ὀρθοδόξους ἱεραποστόλους πού μέ τό ἔργο τους ἀκολουθοῦν τά βήματα τῶν ἁγίων Ἀποστόλων.

Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὑπάρχει καί ἡ ἀποστολική διαδοχή, πού στηρίζεται στό γεγονός ὅτι οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι χειροτόνησαν ἐπισκόπους, οἱ ἐπίσκοποι πρεσβυτέρους καί αὐτό συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ

1. Τί σημασία ἔχουν ὅλα αὐτά γιά τή δική μας ζωή; (...)

α. Νά χαιρόμαστε πού ἀνήκουμε στήν Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία.

Νά δοξάζουμε καί νά εὐχαριστοῦμε τόν ἅγιο Θεό πού μᾶς ἀξίωσε νά γνωρίσουμε τήν ἀλήθεια Του καί νά ἀνήκουμε στήν Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία.

Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔχουμε τό μεγάλο προνόμιο νά ἀκοῦμε τήν φωνή τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, ὄχι ἀλλοιωμένη καί νοθευμένη ἀλλά γνήσια καί αὐθεντική. Διότι μόνο στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μποροῦμε νά ζοῦμε ἑνωμένοι μέ τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό πού εἶπε ὅτι «ἐγώ εἰμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή» (Ἰω. ιδ’ 6).

Ἐπίσης στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀπολαμβάνουμε στήν ἀληθινή ἔκφρασή τους τήν εἰρήνη, τή χαρά, τήν ἀγάπη καί ὅλα τά δῶρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος! Μέσα στήν Ἐκκλησία νιώθουμε ἀσφάλεια διότι βαδίζουμε τόν δρόμο πού ὁδηγεῖ στή σωτηρία!

β. Νά εἴμαστε ζωντανά μέλη τῆς Ἐκκλησίας

῾Ο Κύριος παρομοίασε τήν ᾿Εκκλησία μέ «σαγήνην» (Ματθ. ιγ´ 47), μέ δίχτυ δηλαδή. Καί βέβαια στό δίχτυ πιάνονται καί καλά, ἀλλά καί σαπρά, ἄχρηστα καί βλαβερά ψάρια. Λοιπόν δέν φθάνει νά βρίσκεται κανείς στήν σαγήνη — τό δίχτυ — τῆς ᾿Εκκλησίας. Πρέπει νά εἶναι καί ζωντανός, ὄχι σαπρός, διότι τά σαπρά θά πᾶνε στήν «κάμινον τοῦ πυρός». Καί ζωντανό τόν κάνει μόνον «ὁ διά Θεόν καί κατά Θεόν βίος». Τό νά ἀγωνίζεται δηλαδή νά ζεῖ ὅπως θέλει ὁ Θεός.

Ἄς προσπαθοῦμε νά ἐκπροσωποῦμε ἐπάξια τήν Ἐκκλησία. Ποτέ νά μή γινόμαστε αἰτία νά δυσφημεῖται ἡ Ἐκκλησία ἀπό τή δική μας ἀσυνεπή ζωή. Ἀκοῦμε συχνά γιά κάποιον πού εἶναι σωστός χριστιανός: «Αὐτός εἶναι τῆς Ἐκκλησίας». Ξεχωρίζει! Τόν ἐμπιστεύονται, τόν συμβουλεύονται, τόν χαίρονται ἀλλά καί τόν σέβονται (π.χ. δέν λένε μπροστά του ἄσχημα, πονηρά λόγια).

Τέλος ὅποιος εἶναι ζωντανό μέλος τῆς Ἐκκλησίας αἰσθάνεται καί ὑπεύθυνος γιά τά τῆς ᾿Εκκλησίας. Δέν λέει: «τί κάνει ἡ ᾿Εκκλησία;» ἐννοῶντας τούς ἱερεῖς καί τούς ἐπισκόπους, ἀλλά λέει: «ἐμεῖς τί κάνουμε γι᾿ αὐτό τό θέμα;» Διότι πλέον ἔχει συνειδητοποιήσει ὅτι εἶναι καί ὁ ἴδιος μέλος τῆς ᾿Εκκλησίας. Ἀντί νά κατηγορεῖ τούς ἄλλους, καί μάλιστα τούς ἱερεῖς καί τούς ἐπισκόπους, ἀναλαμβάνει καί ὁ ἴδιος μερίδιο τῆς κοινῆς εὐθύνης καί προσεύχεται γιά αὐτούς πού ἔχουν ὑπεύθυνη θέση στήν Ἐκκλησία νά τούς φωτίζει ὁ Θεός νά ἀντιμετωπίζουν κάθε πρόβλημα μέ σύνεση καί διάκριση.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ζοῦμε σ᾿ ἕναν κόσμο πού σπαράσσεται ἀπό τά μίση, τίς διαιρέσεις καί τήν ἀπανθρωπία. Μέσα σ᾿ αὐτόν τόν κόσμο ὁ μόνος χῶρος πού ἔχει καί δημιουργεῖ ἀληθινή καί ἄρρηκτη ἑνότητα τῶν ἀνθρώπων εἶναι ἡ ᾿Εκκλησία. Σ᾿ αὐτήν τήν ᾿Εκκλησία ἔχουμε ἀξιωθεῖ νά μετέχουμε καί μεῖς. Γι᾿ αὐτό καί ἡ εὐθύνη μας εἶναι πολλή μεγάλη. ῎Οχι μόνο γιά τόν ἑαυτό μας, ἀλλά γιά ὅλο τόν κόσμο.

῎Εχουμε εὐθύνη νά ἀνήκουμε σωστά καί σωστικά στήν ᾿Εκκλησία. Καί ἔχουμε ἐπίσης εὐθύνη τήν ἀλήθεια της νά τήν κρατήσουμε ἀνόθευτη καί νά τήν παραδώσουμε γνήσια στίς γενιές πού ἀκολουθοῦν.

Διότι ἡ ᾿Εκκλησία εἶναι ἡ μόνη καί ἡ τελευταία ἐλπίδα τοῦ κόσμου ὅλου.

ΣΥΝΘΗΜΑ: «Πιστεύω ... εἰς μίαν, ἁγίαν, καθολικήν καί ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν»!

(Διασκευή  ἀπό τό βιβλίο τοῦ Στ. Μποζοβίτη, ᾿Εκκλησία καί ἐκκλησιαστικό φρόνημα, ἐκδ. ΣΩΤΗΡ, ᾿Αθῆναι 2003)