H θεότητα της Αγίας Τριάδας

Με τον όρο Αγία Τριάδα εννοείται το χριστιανικό δόγμα που περιγράφει την πίστη σε έναν τρισυπόστατο Θεό. Οι τρεις υποστάσεις ή πρόσωπα της Τριάδος είναι ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα, τα οποία είναι αδιαίρετα και ομοούσια κατά τη θεότητα, έχουν την ίδια Θεία ουσία, την ίδια δύναμη, δόξα και ενέργεια.

Ο ΘΕΟΣ ΩΣ ΤΡΙΣΥΠΟΣΤΑΤΗ ΜΟΝΑΔΑ

Το τριαδικό δόγμα, που είναι μυστήριο ασύλληπτο από το ανθρώπινο πνεύμα, διατυπώνεται συνοπτικά ως εξής:

Ο Θεός είναι ένας και μόνος κατά την ουσία ή φύση, αλλά τριαδικός κατά τα πρόσωπα ή τις υποστάσεις, Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα. Ο Θεός, δηλαδή, είναι τρισυπόστατος.

Τα πρόσωπα δεν είναι από διαφορετική ουσία ώστε να υπάρχουν τρεις Θεοί. Μία και μόνη Θεία ουσία και Θεότητα υπάρχει, άναρχη, άκτιστη (αδημιούργητη), άϋλη, αμετάβλητη, αδιαίρετη, παντοδύναμη, τέλεια.

Συγχρόνως όμως ολόκληρη η μία Θεία ουσία υπάρχει στα τρία θεία πρόσωπα, χωρίς σύγχυση και χωρίς διαίρεση. Ούτε, λοιπόν, τρεις θεοί υπάρχουν, ούτε τα τρία πρόσωπα συγχέονται σε ένα.

Ο Ένας και Μοναδικός Θεός έχει τρεις υποστάσεις ή πρόσωπα,  ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα. Ο Πατήρ αποτελεί την Αιτία της Θεότητος.

Η Αγία Τριάδα για την οποιαδήποτε ανθρώπινη ύπαρξη αδύνατο να κατανοηθεί πλήρως, πόσο μάλλον να εξηγηθεί. Ο Θεός είναι απείρως μεγαλύτερος από μας, επομένως, δεν χρειάζεται να περιμένουμε να είμαστε σε θέση να τον κατανοήσουμε πλήρως.

Η Αγία Γραφή διδάσκει ότι ο Πατέρας είναι Θεός, ότι ο Υιός είναι Θεός και ότι το Άγιο Πνεύμα είναι Θεός.

Αν και μπορούμε να κατανοήσουμε κάποιες σχέσεις μεταξύ των διαφορετικών προσώπων της Αγίας Τριάδας, εν τούτοις η Αγία Τριάδα είναι ακατανόητη στον ανθρώπινο νου.

Ιδιότητες του Θεού

Πολλές ιδιότητες έχει ο Θεός που είναι ένα και το αυτό με τη φύση και την ουσία του. Τις διακρίνουμε όμως τις ιδιότητες του Θεού, όχι διότι, όπως είπαμε, αυτές διακρίνονται και άλλη είναι η μία, άλλη η άλλη, αλλά για να καταλάβουμε καλύτερα εμείς οι άνθρωποι τις θείες ενέργειες, με τις οποίες μας ευεργετεί ο Ύψιστος.

Αυτό θα πει, ότι παντού υπάρχει ο Θεός. Θα πει, ότι δεν υπάρχει μέρος της κτίσεως, από το οποίο να απουσιάζει ο Θεός. Και επομένως, ότι όλα τα βλέπει και τα ελέγχει ο Θεός. Όλα. Και τα πλέον άγνωστα και απόκρυφα και μυστηριώδη. Δεν υπάρχει μέρος και πράγμα έξω από την παρουσία του Θεού. Το θεϊκό μάτι και αυτί και χέρι τα συλλαμβάνει όλα και τίποτε δεν του ξεφεύγει. Και όπως λέει η Γραφή· «οὐκἔστικτίσιςἀφανὴςἐνώπιοναὐτοῦ, πάνταδὲγυμνὰκαὶτετραχηλισμένατοῖςὀφθαλμοῖςαὐτοῦ» (Εβρ. δ’ 13). ΚαιταβάθητωνκαρδιώνμαςκαιαυτάφανεράστοΘεόείναι, αφούεκείνος«ἐτάζεικαρδίαςκαίνεφρούς»(1).

Ο Ιωσήφ όταν τον καλούσε η γυναίκα του Πετεφρή να αμαρτήσει μαζί της είπε: Με βλέπει ο Θεός

Και φυσικά, αφού είναι πανταχού παρών, γνωρίζει και τα πάντα, όπως παραπάνω είπαμε, είναι επομένως και παντογνώστης. Γνωρίζει τα πάντα όχι ως παρελθόντα ή ως μέλλοντα, αλλά πάντα ως παρόντα. Γιατί; Διότι ο Θεός είναι άχρονος και χρόνος για το Θεό δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει παρελθόν και μέλλον, παρά μόνο παρόν. Δεν υπάρχει για το Θεός χθες και αύριο, παρά μόνο σήμερα. Έτσι τα γνωρίζει όλα ως παρόντα, σαν να γίνονται τώρα και αυτά που έγινα πριν αιώνες και αυτά που θα γίνουν στο απώτερο, το απροσδιόριστο μέλλον.

Άλλη αυτή η ιδιότητα του Θεού η αιωνιότητα, ή καλύτερα η αϊδιότητα. Δηλαδή ο Θεός δεν περιορίζεται από χρόνο, μέσα σε 100 ή 1000 ή εκατομμύρια χρόνια. Ο Θεός είναι έξω από το χρόνο και υπεράνω του χρόνου, κύριος και εξουσιαστής του χρόνου. Γι’ αυτό και άχρονος, χωρίς χρόνο, και αΐδιος, πάντα ο ίδιος και αμετάβλητος λέγεται, χωρίς να μεταβάλλεται και να αλλάζει. Πάντοτε ο ίδιος, αγέραστος και ατελεύτητος. Δεν έχει αρχή, δεν έχει και τέλος. Αυτό θα πει αιώνιος και κυρίως αΐδιος. Και το μεν αιώνιος σημαίνει εκείνον, που έχει αρχή αλλά δεν έχει τέλος. Οι Άγγελοι και οι άνθρωποι είναι αιώνιοι, διότι έλαβαν αρχή, κάποτε, ενώ δεν υπήρχαν, έλαβαν ύπαρξη και δημιουργήθηκαν. Δεν έχουν όμως τέλος. Είναι ατελεύτητοι. Το αΐδιος θα πει πάντα ο ίδιος και ως προς το χρόνο, ούτε αρχή είχε ούτε τέλος έχει.

Μέσα στην ιδιότητα και την έννοια του αϊδίου υπάρχει και το αναλλοίωτος του Θεού. Με μία φράση το υποδηλώσαμε και προτήτερα. Τώρα το εξηγούμε σαφέστερα.

Δεν αλλάζει ποτέ. Δε γίνεται, δεν είναι δηλαδή δυνατόν να γίνει από αθάνατος θνητός. Από αγαθός κακός. Από δίκαιος άδικος. Από εύσπλαχνος σκληρός, και απάνθρωπος από φιλάνθρωπος που είναι. Ούτε μπορούμε να εννοήσουμε σφάλμα στο Θεό και να πούμε, έσφαλε μεν ο Θεός, αλλά και μετανόησε. Επομένως άλλαξε γνώμη και διάθεση και τακτική. Μένει πάντοτε ο αυτός, ο ίδιος, και ως προς το χρόνο και ως προς την ουσία και αγιότητά του.

Δηλαδή άπειρη είναι η δύναμή του. Ο άνθρωπος μπορεί να έχει μια κάποια δύναμη. Η δύναμή του όμως αυτή είναι μικρή, όσο μεγάλη και αν φαίνεται, είναι περιορισμένη. Του Θεού όμως η δύναμη είναι απεριόριστη και ο Θεός τα πάντα μπορεί, όσο δύσκολα και αδύνατα και αν φαίνονται. Αυτό θα πει παντοδύναμος.

Ο Θεός είναι και παντοκράτορας, δηλαδή κρατεί στα χέρια του και εξουσιάζει τα πάντα, τα επουράνια και τα επίγεια. Η άπειρη δύναμη του Θεού, δηλαδή η παντοδυναμία του, φαίνεται στη δημιουργία του κόσμου, τον οποίο δημιούργησε με μόνο το λόγο του. Φαίνεται, ακόμη πιο πολύ στη σωτηρία του ανθρώπου, ο  οποίος παρότι έπεσε στην εξουσία του σατανά με την αμαρτία του και καταδικάστηκε σε αιώνια κόλαση, Εκείνος τον έσωσε, καταργώντας το θάνατο. Αναστάσεις

Η Αγία Γραφή σε πολλά μέρη κάνει λόγο για τη παντοδυναμία του Θεού. Με μεγάλο θαυμασμό και βαθειά ευλάβεια λέει ο πολύαθλος Ιώβ προς το Θεό· «Οἶδα (γνωρίζω) ὅτιπάνταδύνασαι·ἀδυνατεῖδέσοιοὐδέν». Όλασουείναιδυνατά, Θεέμου, καιτίποτεδενσουείναιαδύνατο (Ιώβμβ΄ 2).

ΟαρχάγγελοςΓαβριήλλέειπροςτηνΠαρθένοτηνημέρατουΕυαγγελισμούτηςπροκειμένουναδώσειαπάντησηστηναπορίατηςπώς, ενώαυτή είναι παρθένος, θα γεννήσει υιό. «ΟὐκἀδυνατήσειπαράτῷΘεῷπᾶνρῆμα» (κάθεπράγμα, όσομεγάλοκαιδύσκολοκαιανφαίνεταισταμάτιατωνανθρώπων, στοΘεόδύσκολοδενείναι) (Λουκ. α΄ 37).

Τα θαύματα – οι αναστάσεις

Θα ρωτήσει κανείς και εδώ· δεν υπάρχει κάτι που να είναι αδύνατο στο Θεό; Υπάρχει. Ποιο; Το ψεύδος και η αμαρτία. Ο Θεός δεν μπορεί να αμαρτήσει, όπως αμαρτάνουμε εμείς οι άνθρωποι. Ο Θεός δεν μπορεί να πει το ψεύδος, όπως το λέει ο διάβολος, και κατά παρακίνηση του διαβόλου και εμείς οι άνθρωποι. Ο Θεός δεν μπορεί να αρνηθεί τον εαυτό του και να πει πως δεν είναι αληθινός και άγιος Θεός και κύριος του παντός. Το λέει ρητώς η θεία Γραφή· Δεν μπορεί να κάνει το κακό, διότι δεν το θέλει το κακό. Θέλει μόνο το αγαθό.

Είναι η ιδιότητα που έχει ο Θεός να βρίσκει και ορίζει τα άριστα και τέλεια μέσα προς επιτυχία των αρίστων σκοπών. Υπάρχει άνθρωπος σοφός, όπως ο Θεός; Κανείς. Ούτε άνθρωπος ούτε Άγγελος. Η Αγία Γραφή ονομάζει το Θεό «μόνον σοφόν» (Α΄ Τιμ. α΄ 17). 19). ΚαιοΔαβίδγεμάτοςθαυμασμόπροςταέργατουΘεούανακράζει·«Ὡςἐμεγαλύνθητάἔργασου, Κύριε, πάνταἐνσοφίᾳἐποίησας» (Ψαλμ. ργ΄ 24). 

12 ετών ο Χριστός στο Ναό

Άγιος και Πανάγιος και εν αγίοις αναπαυόμενος. Και τι θα πει, ο Θεός είναι άγιος; Θα πει, ότι ο Θεός είναι ελεύθερος και καθαρός από κάθε ηθική ατέλεια. Ότι είναι ξένος προς κάθε αμαρτία. Ότι μισεί και αποστρέφεται το κακό, το πονηρό και φαύλο, και αγαπά μόνο το αγαθό και δίκαιο. Από αυτά βγαίνει ότι ο Θεός και θέλει και πράττει πάντοτε το αγαθό. Σε πολλά μέρη της Αγίας Γραφής εξαίρεται η αγιότητα του Θεού και λέγεται ο Θεός άγιος και πηγή αγιότητας. Ο προφήτης Ησαΐας είδε τους Αγγέλους να τριγυρίζουν το θρόνο του Θεού και να του ψάλλουν· «Ἅγιος, Ἅγιος, ἍγιοςΚύριοςΣαββαώθ, πλήρης πᾶσαἡγῆτῆςδόξηςαὐτοῦ» (Ησ. στ΄ 3). ΟίδιοςοΘεόςονομάζειτονεαυτότουάγιοκαικαλείκαιτουςανθρώπουςναγίνουνάγιοι, κατάτοπαράδειγματοδικότου·«Ἅγιοιγίνεσθε, λέει, ὅτιἅγιόςεἰμιἐγώΚύριοςὁΘεόςὑμῶν» (Λευΐτ. ιθ΄ 2). Και ο απόστολος Πέτρος την ίδια πρόσκληση απευθύνει σε εμάς τους Χριστιανούς και μας λέει· «κατὰτὸνκαλέσανταὑμᾶςἅγιονκαὶαὐτοὶἅγιοιἐνπάσῃἀναστροφῇγενήθητε» (Α΄Πέτρ. α΄ 15). Πρέπειδεναπούμε, ότιλέγονταιμενκαιοιΆγγελοιάγιοι, υπάρχουνδεκαιάνθρωποι άγιοι, και γίνονται άγιοι με την χάρη του αγίου Θεού. Αλλ’ η αγιότητα, Αγγέλων και ανθρώπων, είναι μια ωχρά σκιά μπροστά στην αγιότητα του Θεού. Αυτή είναι πλήρης, απόλυτη και ασύγκριτη, γι’ αυτό και η αγιότητα του Θεού είναι και πηγή αγιότητας και για τα πλάσματα του Θεού. Επομένως κανείς, κανείς άγιος όπως είναι ο Θεός. Το λέει ρητώς η Γραφή· «οὐκἔστινἅγιοςὡςΚύριος, καὶοὐκἔστιδίκαιοςὡςὁΘεὸςἡμῶν·οὐκἔστινἅγιοςπλήνσου.» (Α΄Βασιλ. β΄ 2). Απόμικροίσυνηθίσαμεστηνπροσευχήμαςνααποκαλούμε το Θεό άγιο· «Άγιος ο Θεός, λέμε, Άγιος Ισχυρός, Άγιος Αθάνατος· ελέησον ημάς». Και στην εκκλησία ψάλλουμε· «ἍγιοςΚύριοςὁΘεόςἡμῶν·ὑψοῦτεΚύριοντόνΘεόνἡμῶνκαίπροσκυνεῖτετῷὑποποδίῳτῶνποδῶναυτόῦ, ὅτιἅγιόςἐστιν».

Από την αγιότητα πηγάζει και η δικαιοσύνη του Θεού. Στοιχείο απαραίτητο της αγιότητας η δικαιοσύνη. Ο Θεός είναι δίκαιος, διότι είναι άγιος. Μεγάλο κακό είναι το άδικο, η αδικία. Αφού δε ο Θεός μισεί και αποστρέφεται το κακό και ποτέ δεν το ανέχεται, γι’  αυτό είναι και δίκαιος και δεν ανέχεται την αδικία. Γι’αυτόκαι«κρινεῖ (θακρίνει) τήνοἰκουμένηνἐνδικαιοσύνῃκαίλαούςἐνεὐθύτητι» (Ψαλμ. ζ΄ 11, ι΄ 8).

Ο Θεός είναι αγαθός διότι αγαπά, είναι όλος αγάπη, όπως και στην περί αγάπη του Θεού παράγραφο είπαμε.

Η ΘΕΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ  ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ

Οι λέξεις "Αγία Τριάδα" δεν υπάρχουν στην Αγία Γραφή, εν τούτοις υπάρχουν πολλοί στίχοι που επιβεβαιώνουν την τρισυπόστατη φύση του Θεού:

O Πατέρας είναι Θεός: 

• Δημιουργός του κόσμου
• Προς Κορινθίους Α' 8,6 "ἀλλ᾿ ἡμῖν εἷς Θεὸς ὁ πατήρ, ἐξ οὗ τὰ πάντα καὶ ἡμεῖς εἰς αὐτόν, καὶ εἷς Κύριος ᾿Ιησοῦς Χριστός, δι᾿ οὗ τὰ πάντα καὶ ἡμεῖς δι᾿ αὐτοῦ."

αλλά για μας ένας Θεός υπάρχει, ο Πατέρας, από τον οποίο προέρχονται τα πάντα και εμείς ανήκουμε σ’ αυτόν, και ένας Κύριος Ιησούς Χριστός, μέσω του οποίου έγιναν τα πάντα και εμείς μέσω αυτού.

O Υιός του Ιησούς είναι Θεός: 

• Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον 1,1 "ΕΝ ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος.",
• 1 Εις την αρχήν της πνευματικής και υλικής δημιουργίας, άναρχος και προαιώνιος, υπήρχεν ο Υιός και Λογος του Θεού. Και ο Λογος ήτο πάντοτε αχώριστος από τον Θεόν και πλησιέστατα προς αυτόν, και ο Λογος ήτο Θεός απειροτέλειος, όπως ο Πατήρ και το Αγιον Πνεύμα.
• Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον 5,18 "διὰ τοῦτο οὖν μᾶλλον ἐζήτουν αὐτὸν οἱ ᾿Ιουδαῖοι ἀποκτεῖναι, ὅτι οὐ μόνον ἔλυε τὸ σάββατον, ἀλλὰ καὶ πατέρα ἴδιον ἔλεγε τὸν Θεόν, ἴσον ἑαυτὸν ποιῶν τῷ Θεῷ."

Tο Άγιο Πνεύμα είναι Θεός: 

• Πράξεις 5,3-4 "εἶπε δὲ Πέτρος· ᾿Ανανία, διατί ἐπλήρωσεν ὁ σατανᾶς τὴν καρδίαν σου, ψεύσασθαί σε τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον καὶ νοσφίσασθαι ἀπὸ τῆς τιμῆς τοῦ χωρίου; οὐχὶ μένον σοι ἔμενε καὶ πραθὲν ἐν τῇ σῇ ἐξουσίᾳ ὑπῆρχε; τί ὅτι ἔθου ἐν τῇ καρδίᾳ σου τὸ πρᾶγμα τοῦτο; οὐκ ἐψεύσω ἀνθρώποις, ἀλλὰ τῷ Θεῷ."

3 Είπε τότε ο Πέτρος: «Ανανία, γιατί γέμισε ο Σατανάς την καρδιά σου, ώστε να πεις ψέματα στο Πνεύμα το Άγιο και να παρακρατήσεις μέρος από την τιμή του χωραφιού;

4 Ενώ έμενε απούλητο, δεν έμενε σ’ εσένα, και όταν πουλήθηκε, δεν ήταν στη δική σου εξουσία; Γιατί έβαλες στην καρδιά σου το πράγμα αυτό; Δεν είπες ψέματα σε ανθρώπους, αλλά στο Θεό!»

• Πεντηκοστή