Επίκαιρα
Οι Τρείς Ιεράρχες Άγιοι του Θεού
Είναι τόσο μεγάλα αναστήματα οι τρείς ιεράρχες σαν επίσκοποι, σαν ασκητές, σαν κοινωνικοί εργάτες, σαν μορφές στο χώρος της Ορθόδοξης Πατερικής Θεολογίας, σαν συγγραφείς, σαν διαμορφωτές του δόγματος και σαν εκφραστές της πίστης της Εκκλησίας και σαν πνευματοφόροι άνθρωποι πάνω από όλα, ώστε παρέχουν ένα ανεξάντλητο θεματολόγιο σ’ όποιον θελήσει ν’ ασχοληθεί μαζί τους.
Πάντως πιστεύω ακράδαντα ότι το πιο σημαντικό γεγονός που αφορά τους τρείς Ιεράρχες είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι υπήρξαν και άγιοι. Σημαίνει άραγε η λέξη τούτη τίποτε στην εποχή μας; Ύστερα από ενάμισι αιώνα της λεγόμενης ανθρωπιστικής παιδείας, μια ετικέτα κάτω από την οποία εισέβαλε και κατέκλυσε τον ιερό περίβολο της Ορθοδοξίας η Δυτική κουλτούρα, η φραγκική οντολογία, η Ευρωπαϊκή διάκριση μεταξύ φυσικού και μεταφυσικού κι η Δυτική πόλωση της πολιτικής ζωής σε Δεξιά- Κέντρο και Αριστερά, αλήθεια σημαίνει πια τίποτα για μας η έννοια του Αγίου; Αφού ο μεγάλος απών της παιδείας μας ήταν και είναι ο Θεάνθρωπος και οι κατά χάρη θεωμένοι Του άγιοι, αφού ο Ευρωπαϊκός ανθρωποκεντρισμός ύπουλα, μεθοδευμένα και επίμονα αντικατέστησε τον θεανθρωποκεντρισμό της Ορθόδοξης Εκκλησίας, τι να σημαίνουν ύστερα από ενάμισι αιώνα αντορθόδοξης ζωής και παιδείας ο Χριστός και οι Άγιοί Του;
Κι όμως, ήσυχα, ταπεινά και ανυποψίαστα ‘από τους δοκούντας στύλους είναι’ μέσα στο χώρο της Εκκλησίας, από την πρώτη στιγμή της συστάσής της μέχρι σήμερα οι απλές και ταπεινές ψυχές οδηγούνται και γκρεμίζουν τα ατσαλένια τείχη του χώρου και του χρόνου στην τελείωση και θέωση εν Χριστώ Ιησού.
… Ο Χριστιανισμός όμως δεν είναι ιδεολογία αλλά οντολογία. Δεν επαγγέλλεται δηλαδή μόνον την Ανάσταση του Χριστού αλλά και την τελεσιουργεί μέσα στη ζωή των πιστών της με τη μεταμόρφωση των αμαρτωλών σε αγίους του Θεού στο χώρο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Τέτοιοι άγιοι ενχριστωμένοι, πνευματοφόροι και Θεοφόροι υπήρξαν και είναι και οι Τρείς Ιεράρχες που τιμούμε σήμερα: Ο Βασίλειος, ο Γρηγόριος και ο Χρυσόστομος. Μια σύντομη αναφορά σε μερικά περιστατικά της ζωής τους θα μας κάνει πιστεύω να νοιώσουμε με τι ποιότητα ανθρώπους έχουμε να κάνουμε.
Και πρώτα ο Μ. Βασίλειος που ήταν τόσο συμφιλιωμένος με τον θάνατο ώστε φιλούσε στο πρόσωπο αρρώστους που προσβλήθηκαν από λέπρα.
Ο έπαρχος Μόδεστος, αντιπρόσωπος του αρειανού αυτοκράτορα Ουαλέντα, κάλεσε σε ανάκριση τον Μ. Βασίλειο που έμενε πιστός στην Ορθοδοξία. Θυμωμένος από την σταθερότητα του Αγίου, ο Μόδεστος τον απειλεί οργισμένος: «Δεν φοβάσαι ότι μπορεί να πάθεις ένα από τα πολλά που είναι στην εξουσία μου;»
- Ποιά είναι αυτά; Πες μου τα για να τα μάθω- Δήμευση, εξορία, βασανιστήρια, θάνατος. Αν μπορείς να με απειλήσεις με τίποτε άλλο κάντο, τον προκαλεί ο Μ. Βασίλειος. Γιατί δήμευση της περιουσίας δεν μπορεί να υποστεί εκείνος που δεν έχει τίποτα εκτός από τα τρίχινα αυτά πτωχά ενδύματα και τα λίγα βιβλία από τα οποία αποτελείται όλη η περιουσία μου. Εξορίαν δεν γνωρίζω γιατί πουθενά δεν είμαι εγκατεστημένος και προσδοκώ την Άνω Ιερουσαλήμ σαν μόνιμη πατρίδα. Όσο για τα βάσανα δεν μπορούν να κάνουν τίποτα σ’ έναν άνθρωπο που δεν έχει σώμα από την πολλήν άσκηση. Εκτός αν βάσανα ονομάζεις την πρώτην πληγή με την οποία θα πέσει αυτό το σώμα. Μόνον της πληγής αυτής είσαι κύριος. Τέλος ο θάνατος θα είναι για μένα ευεργεσία. Γιατί θα με στείλει το ταχύτερον προς τον Θεό για τον οποίον ζω και πολιτεύομαι και προς τον οποίον από πολύ χρόνο σπεύδω’.
Ας έρθουμε στο Γρηγόριο. Κυριολεκτικά τον επιστρατεύουν με τη βία να γίνει Πατριάρχης Κων/λεως. Ολόκληρη η Βασιλεύουσα βρίσκεται τότε στα χέρια των Αρειανών εκτός από το παρεκκλήσι της Αγίας Αναστασίας. Με τις θερμές ικεσίες του προς τον Θεόν, το ζωντανό και άγιο παράδειγμά του και την πανίσχυρη θεολογική του συγκρότηση ξαναζωντανεύει την αληθινή πίστη στην αιρετική πόλη και με την εξαίρεση ελαχίστων Αρειανών μεταστρέφει σε λίγα χρόνια όλο τον πληθυσμό. Η επίδρασή του στο λαό ήταν τέτοια ώστε οι φανατικοί Αρειανοί πήραν την απόφαση να τον εξολοθρεύσουν. Τον ύβρισαν.Τον συκοφάντησαν. Τον έδειραν. Τον γρονθοκόπησαν. Τον λιθοβόλησαν. Στο τέλος πλήρωσαν έναν νεαρό αλήτη να τον δολοφονήσει. Και θα τον δολοφονούσε. Αλλά νικημένος από την αγιωσύνη και την πραότητα του μεγάλου ιεράρχη ομολόγησε στον ίδιο την αλήθεια την στιγμή που είχε πάει να τον σφάξει.
Στο μεταξύ μερικοί επίσκοποι που ήθελαν την επέμβαση του αυτοκράτορα για να κλείσουν οι ναοί των αιρετικών, μια επιθυμία τους που όμως εύρισκε αντίθετον τον Άγιο Γρηγόριο, συνασπίστηκαν εναντίον του με μερικούς άλλους που γύρευαν τις πρωτοκαθεδρίες. Και μόλις οι πνευματκοί αυτοί νάνοι σήκωσαν με θράσος το γελοίο τους ανάστημα απέναντι στον γίγαντα αυτόν του πνεύματος, ο Άγιος μας δεν διστάζει ούτε μια στιγμή. ‘ Δεν θέλω , τους είπε, την διάσπαση της Εκκλησίας και την δημιουργία σάλου σ΄αυτήν. Εάν εγώ είμαι η αιτία της διαφωνίας σας δεν είμαι σεμνότερος από τον προφήτη Ιωνά. Ρίξτε με στη θάλασσα για να σταματήσει η τρικυμία και η ταραχή. Αν και είμαι αθώος θυσιάζω τον εαυτό μου για να μονοιάσετε. Εκθρονίστε με και εξορίστε με από την πόλη για να έρθει η ειρήνη μεταξύ σας’. Και αφού εγκατέλειψε τον ακόμη επίφθονο θρόνο της Κων/λεως, το ποίμνιο της οποίας κέρδισε με αιματηρούς αγώνες και ενώ μπορούσε να συντρίψει την αντίδραση εναντίον του γιατί και ο Λάος και η πλειοψηφία των επισκόπων αλλά και ο αυτοκράτορας ήταν μαζί του, έφυγε για την αγαπημένη του ησυχία.
Και ο Χρυσόστομος; Αυτόν για να τον κάνουν Πατριάρχη Κων/λεως τον απήγαγαν ανυποψίαστο με άμαξα από την Αντιόχεια και τον χειροτόνησαν επίσκοπο στην Βασιλεύουσα. Και αφού και εκεί δεν λογάριασε τους ισχυρούς της μέρας και τάβαλε συνεχώς μαζί τους από τον άμβωνα και τους κατάγγελλε δημόσια για τις ακολασίες και τις ματαιοδοξίες τους καθώς και για την εκμετάλλευση του φτωχού του ποιμνίου, στο τέλος οδηγήθηκε στην εξορία. Ο βιογράφος του περιγράφει το συγκινητικό οσιακό του τέλος. Εξαντλημένος από την κοπιαστική πορεία του προς την εξορία, ο ηρωικός ιεράρχης νοιώθει πως τον εγκαταλείπουν οι τελευταίες του δυνάμεις. Το τέλος που το διαδέχεται η αρχή της αιωνιότητας είναι κοντά του. Σταματά κοντά σ΄ένα παρεκκλήσι. Βάζει την ολόλευκη στολή ενός ντόπιου κληρικού και βάλλει ‘Ευλογητός’. Με υψωμένα τα τρεμάμενα χέρια του μπροστά στην Αγία Τράπεζα απευθύνει την τελευταία του προσευχή και παίρνει το φάρμακο της αθανασίας: ‘Σώμα και Αίμα Χριστού εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον’. Στο πρόσωπό του απλώθηκε ένα ιλαρό φώς. Έκανε το σημείο του Σταυρού κι εψέλλισε την φράση που ήταν η επωδός ολόκληρης της ζωής του: ‘Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν’. Την ίδια στιγμή έγειρε το σώμα του στα χέρια του συλλειτουργού του ιερέα και η αγία ψυχή του φτερούγησε στο Θεό.
Αυτοί είναι οι Τρείς Ιεράρχες. Άγιοι του Θεού. Ενχριστωμένοι, Πνευματοφόροι και Θεοφόροι άνθρωποι. Τέτοιοι είναι όλοι οι Άγιοι της Εκκλησίας μας. Τέτοιοι Άγιοι παρελαύνουν κατά εκατομμύρια στην δισχιλιετή ιστορία της. Υπάρχουν και σήμερα. Πολλοί μάλιστα. Δόξα σοι ο Θεός. Άλλοι φανεροί κι οι πιο πολλοί ταπεινοί κι άσημοι στα μάτια του κόσμου μα γίγαντες στα μάτια του Θεού.
Μπορούμε τώρα να τελειώσουμε ενθυμούμενοι τον παρήγορο λόγο του προφήτη: ‘Μακάριος ος έχει εν Σιών σπέρμα και οικείους εν Ιερουσαλήμ’. Κι εμείς όλοι μπορούμε να πούμε ότι είμαστε ευτυχείς γιατί έχουμε στην Ορθοδοξία το σπέρμα των αγίων. Και στην Άνω Ιερουσαλήμ σαν και τους Τρείς Ιεράρχες που τιμούμε σήμερα έχουμε τόσους γνωστούς! Αυτοί ζουν για μάς και αποτελούν το φώς και την ελπίδα μας για την παρούσα και την μέλλουσα ζωή μας.
Σωφρόνιος
More Articles...
- Από την κρίση στην ελπίδα
- ΑΓΙΟY ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΜΝΗΜΗ
- Ἡ ρητορεία τοῦ κόμματος καὶ ἡ συν-χωρητικότητα τῆς Ἐκκλησίας
- Γιὰ τὸν Ἰωάννη Καποδίστρια
- Μνήμη Ήρωα
- Πορίσματα 3ου Συνεδρίου Ελληνορθόδοξης Παιδείας και Τεχνολογίας "Εμείς και οι άλλοι"
- Πορίσματα 2ου Συνεδρίου Παιδείας: "Η Ελληνορθόδοξη Παιδεία στην Κύπρο: 'Οραμα και στόχοι", 27/2/10.