ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΝΤΑ ΜΑΡΤΥΡΕΣ

Ἀγώνας καί πόθος γιά τόν Παράδεισο

       ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αὔριο, Καθαρά Δευτέρα, ἀρχίζει ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Μπαίνουμε στό «στάδιον τῶν ἀρετῶν», σέ μιά περίοδο ὅπου καλούμαστε νά ἀγωνιστοῦμε πιό ἐντατικά γιά τήν ψυχή μας. Σ᾿ αὐτόν τόν ἀγώνα θά μᾶς βοηθήσουν καί θά μᾶς ἐμπνεύσουν οἱ ἅγιοι, οἱ μεγάλοι νικητές τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Θά ξεχωρίσουμε σήμερα τούς μάρτυρες πού γιορτάζουν στίς 9 Μαρτίου, σέ λίγες ἡμέρες. Ποιοί εἶναι αὐτοί; (…) Οἱ ἅγιοι Τεσσαρά­κοντα μάρτυρες. Ἐλᾶτε νά παρακολουθήσουμε τή ζωή τους καί νά ἀνακαλύψουμε τό μεγάλο μυστικό τῆς νίκης τους.

ΔΙΗΓΗΣΗ

Οἱ ἅγιοι Τεσσαράκοντα μάρτυρες ἦταν χριστιανοί στρατιῶτες πού προέρχονταν ἀπό διαφορετικά μέρη ἀλλά ἀνῆκαν στό ἴδιο στράτευμα, τή 12η αὐτοκρατορική λεγεώνα. Ἦταν γενναῖοι, καί ὅλοι τούς ἐκτιμοῦσαν γιά τά πολεμικά τους κατορθώματα.

Ἐκείνη τήν ἐποχή ὁ Λικίνιος, ὁ αὐτοκράτορας τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας  (308-323) (στή Δυτική βασίλευε ὁ Μ. Κωνσταντῖνος), κήρυξε σκληρό διωγμό κατά τῶν χριστιανῶν. Τότε ἡ 12η αὐτοκρατορική λεγεώνα βρισκόταν στή Σεβάστεια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, μιά πόλη ὄχι πολύ μακριά ἀπό τήν Καισάρεια. Οἱ 40 μάρτυρες ἀρνήθηκαν νά θυσιά­σουν στά εἴδωλα καί καθώς προσέρχονταν ἕνας-ἕνας γιά ἀνάκριση μπροστά στόν ἔπαρχο τῆς Καππαδοκίας Ἀγρικόλαο, μιά φράση ἔλεγαν: «Εἶμαι χριστιανός!». Ὁ ἔπαρχος τούς θύμισε τά κατορθώματά τους καί τούς ὑποσχέθηκε τιμές, ἄν ὑπακούσουν στίς διαταγές του. Ἀλλ᾿ ἕνας ἀπ᾿ αὐτούς τοῦ ἀπάντησε ἐκ μέρους ὅλων:

–«Ἄν, καθώς λέγεις, ἔχουμε ἀγωνισθεῖ γενναῖα γιά τόν ἐπίγειο αὐτοκράτορα, μέ πόσο μεγαλύτερο ζῆλο πρέπει νά δοθοῦμε τώρα στόν ἀγώνα γιά τήν ἀγάπη τοῦ Παμβασιλέα; Γιά μᾶς μιά ζωή ὑπάρχει: νά πεθάνουμε γιά τόν Χριστό».

Ἔτσι, τούς ἔριξαν στή φυλακή. Ἐκεῖ γονάτισαν ὅλοι καί μέ μιά καρδιά προσεύ­χονταν στόν Χριστό νά τούς διαφυλάξει στήν ἀληθινή πίστη καί νά τούς ἐνδυναμώσει στόν ἐπικείμενο ἀγώνα τους. Καθώς ἀγρυπνοῦσαν ψάλλοντας, ἐμφανίσθηκε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος καί τούς εἶπε: «Ἀρχίσατε καλά, ἀλλά ὁ στέφανος θά δοθεῖ σέ ὅποιον ὑπομείνει μέχρι τέλους!».

Τελικά ὁ ἔπαρχος, ἔπειτα ἀπό ἡμέρες, ὅταν διαπίστωσε τήν ἀκλόνητη σταθερότητά τους, διέταξε νά τούς ἀφαιρέσουν τά ροῦχα καί νά τούς ἀφήσουν ὄρθιους μέσα στήν παγωμένη λίμνη πού βρισκόταν σέ μικρή ἀπόσταση ἀπό τήν πόλη, ὥστε νά πεθάνουν ἀπό τούς φρικτούς πόνους πού προκαλεῖ τό ψύχος. Γιά νά γίνει τό μαρτύριό τους ἀκόμη πιό βασανιστικό, διέταξε νά ἀνάψουν φωτιά στήν ὄχθη καί νά ἑτοιμάσουν ζεστό λουτρό. Τό κρύο καί οἱ φοβεροί πόνοι πού αὐτό θά προκαλοῦσε, καί ἡ θέα τῆς φωτιᾶς θά ἦταν μιά συνεχής πρόκλη­ση γιά τούς Τεσσαράκοντα νά ἀρνηθοῦν τόν Χριστό…

Στό ἄκουσμα τῆς ἀπάνθρωπης διαταγῆς πολλοί θά ἔνιωθαν τρόμο. Ἐκεῖνοι ὅμως μέ χαρά ἑτοιμάστηκαν γιά τό μαρτύριο. Πέταξαν ἀπό πάνω τους τά ροῦχα καί ἔτρεξαν σάν σέ πανηγύρι λέγοντας ὁ ἕνας στόν ἄλλον:

‒«Δριμὺς ὁ χειμών, ἀλλὰ γλυκὺς ὁ παράδει­σος· ἀλγεινὴ ἡ πῆξις, ἀλλ᾿ ἡδεῖα ἡ ἀνάπαυσις» (Ὁ χειμώνας εἶναι τσουχτερός, ἀλλά γλυκύς ὁ παράδεισος. Τό πάγωμα εἶναι ὀδυνηρό, ἀλλά γλυκιά ἡ ἀνάπαυση κοντά στόν Θεό). Ἄς κάνουμε λίγη ὑπομονή, καί θά μᾶς ζεστάνει ἡ ἀγκαλιά τοῦ πατριάρχου Ἀβραάμ. Μέ μιά νύχτα ἄς ἀγορά­σουμε τήν αἰωνιότητα. Ἄς μήν ὑποχωρήσουμε, συστρατιῶτες, ἄς μή φοβηθοῦμε τόν διάβο­λο… Ἀφοῦ οὕτως ἤ ἄλλως κάποτε θά πεθάνουμε, ἄς πεθάνουμε τώρα γιά νά ζήσουμε αἰώ­νια. Ἄς γίνει δεκτή ἡ θυσία μας ἐνώπιόν Σου, Κύριε.

Κι ἔτσι ἐνθαρρύνοντας ὁ ἕνας τόν ἄλλον προχώρησαν πάνω στήν παγωμένη λίμνη καί ὑπέμεναν τό φοβερό κρύο. Μία ἦταν ἡ προσευχή τους: «Σαράντα μπήκαμε στό στάδιο, καί οἱ σαράντα νά στεφανωθοῦμε, Δέσποτα. Νά μή λείψει οὔτε ἕνας». Ὅσο προχωροῦσε ἡ νύχτα, τά σώματά τους ξύλιαζαν καί τό αἷμα τους πάγωνε προκαλώντας ἀφόρητους πόνους στήν καρδιά. Δυστυχῶς ἕνας τους νικημένος ἀπό τόν πόνο ἄφησε τή λίμνη καί πῆγε στό ζεστό λουτρό. Πέθανε ὅμως σχεδόν ἀκαριαῖα ἀπό τήν ἀπότομη ἀλλαγή τῆς θερμοκρασίας.

Οἱ ἄλλοι τριάντα ἐννέα λυπημένοι γιά τήν ἀπώλεια τοῦ συντρόφου τους πολλαπλασία­σαν τίς δεήσεις τους. Τότε ἔγινε ἕνα θαῦμα: Μέγα φῶς ἔλαμψε καί στάθηκε πάνω ἀπό τή λίμνη θερμαίνοντας τούς μάρτυρες, ἐνῶ κατέβαιναν ἄγγελοι στεφανώνοντάς τους μέ τριά­ντα ἐννέα λαμπρά στεφάνια. Ὅταν εἶδε αὐτό τό θαῦμα ἕνας ἀπό τούς στρατιῶτες στήν ὄχθη, ὁ Ἀγλάιος, καί μάλιστα ὅταν εἶδε ἕνα τεσσαρακοστό στεφάνι νά στέκει μετέωρο, ξύπνησε τούς συναδέλφους του, τούς πέταξε τά ροῦχα του φωνάζοντας ὅτι εἶναι χριστιανός καί ἔτρεξε νά συναντήσει καί τούς ὑπολοίπους…

Τήν ἑπομένη μέ διαταγή τοῦ Ἀγρικόλαου τούς ἔβγαλαν ἀπό τή λίμνη, καί γιά νά τούς ἀποτελειώσουν τούς ἔσπασαν τά πόδια καί φόρτωσαν τά σώματά τους σ᾿ ἕνα κάρο γιά νά πᾶνε νά τά κάψουν. Ἄφησαν μόνο ἕναν, τόν Μελίτωνα, πού ἦταν ἀκόμη ζωντανός, μήπως καί ἀρνηθεῖ τήν πίστη του. Ἡ μητέρα του ὅμως, πού βρισκόταν ἐκεῖ, σήκωσε ἡ ἴδια τό σῶμα τοῦ γυιοῦ της καί τό φόρτωσε στό κάρο λέγοντάς του: «Πήγαινε, παιδί μου, μαζί μέ τούς συνομηλίκους σου, νά μή φανεῖς κατώτερός τους ἐνώπιον τοῦ Κυρίου!». Οἱ στρατιῶτες ἀφοῦ τούς ἔκαψαν, σκόρπισαν τή στάχτη τους καί πέταξαν τά ὀστά τους στόν ποταμό, ὥστε νά μή μείνει κανένα ἴχνος τους. Μετά ἀπό τρεῖς ἡμέρες ὅμως οἱ ἅγιοι παρουσιάστηκαν στόν Πέτρο Σεβαστείας καί τοῦ ὑπέδειξαν τό σημεῖο ὅπου θά ἔβρισκαν τά ἱερά λείψανά τους. Ἔτσι οἱ πιστοί μπόρεσαν νά τ᾿ ἀποκτήσουν, ὥστε νά τά προσκυνοῦν καί νά λαμβάνουν χάρη.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ

1. Πραγματικά ἦταν συγκλονιστικό τό μαρτύριο τῶν ἁγίων Τεσσαράκοντα…

● Τί ἦταν αὐτοί οἱ μάρτυρες, παιδιά; Τί ἐργασία ἔκαναν; (…) Ἦταν στρατιῶτες.

● Προέρχονταν ἀπό διαφορετικά μέρη. Ὅμως τούς εἴδαμε νά συμπεριφέρονται σάν ἕνας ἄνθρωπος. Τί τούς ἕνωνε τόσο στενά μεταξύ τους; (...)

Ἡ κοινή πίστη τους. Εἶχαν ζωντανή ὁλόθερμη πίστη. Χάρη σ᾿ αὐτήν τήν πίστη τους ἦταν ὄντως «σύμψυχοι», «μιᾷ ψυχῇ συναθλοῦντες» (Φιλιπ. β’ 2, α’ 27).

● Νά ᾿ρθοῦμε στό πιό σημαντικό: Ποιό ἦταν τό μυστικό τῆς νίκης τους; Γιατί ἄντε­ξαν; Ποιά ἐλπίδα, ποιό ὅραμα τούς γλύκαινε καί τούς ἀνδρείωνε, ὥστε νά ὑπομείνουν ἕνα τόσο φρικτό μαρτύριο γιά τόν Χριστό; (…) Ἡ ἐλπίδα τοῦ παραδείσου.

● Σέ ποιά λόγια τους φαίνεται ἡ ἐλπίδα τοῦ παράδεισου; (…)

«Δριμὺς ὁ χειμών, ἀλλὰ γλυκὺς ὁ παράδει­σος...».

2. Ἡ ἐλπίδα τοῦ παραδείσου λοιπόν εἶναι ἕνα τόσο ἀποτελεσματικό ὅπλο στόν ἀγώνα μας. Ἀλλά πῶς θά ζοῦμε στόν παράδεισο; (…)

α. Χωρίς ἁμαρτίες καί θλίψεις. Ἐκεῖ δέν θά ὑπάρχουν πειρασμοί καί προκλήσεις οὔτε ὁ διάβολος γιά νά μᾶς ὠθεῖ στήν ἁμαρτία. Ἡ ἁμαρτία θά ἔχει ἐξαλειφθεῖ τελείως μέσα μας καί γύρω μας. Ἀκόμη δέν θά ἔχουμε ἐκεῖ στενοχώριες καί στερήσεις. Τά σώματά μας θά εἶναι ἄφθαρτα, ἀπαλλαγμένα ἀπό ὁποιαδήποτε θλίψη καί ἀνάγκη.

β. Ἐκπλήρωση ὅλων τῶν πόθων μας. Στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ θά ἀπολαύ­σουμε ὅλα ὅσα ζητεῖ ἡ ψυχή μας: τή δόξα, τήν ἀθανασία, τή γνώση... Ἐκεῖ θά μᾶς λυθοῦν ὅλες οἱ ἀπορίες. Ἀλήθεια πόσα ἔχουμε νά δοῦμε, νά ἀκούσουμε, νά μάθουμε ἐκεῖ...!

γ. Ἐπικοινωνώντας μέ τούς ἄλλους λυτρωμένους καί μέ τούς ἁγίους. Ἐκεῖ θά συναντήσουμε τούς ἀγαπημένους μας νεκρούς, φίλους καί συγγενεῖς, πού τούς εἴχαμε πενθήσει στή γῆ. Ἐκεῖ θά συναντήσουμε τούς ἁγί­ους καί τήν Παναγία. Θά χαροῦμε τήν ὀμορφιά τῶν ἀρετῶν τους.

δ. Θά ἐπικοινωνοῦμε μέ τόν Θεό. Ὁ παράδεισος εἶναι μιά συνεχής γνωριμία μέ τόν Χριστό ἀλλά καί μέ ὁλόκληρη τήν Ἁγία Τριάδα. Ὁ Θεός συνεχῶς θά μᾶς ἀποκαλύπτεται, κι ἐμεῖς θά ξεσπᾶμε αὐθόρμητα σέ ἀέναη δοξολογία Του μέ ὅλες μας τίς δυνάμεις! Θά γνωρίζουμε συνεχῶς τόν Θεό καί θά γινόμαστε ὅμοιοι μέ Αὐτόν!

ΕΦΑΡΜΟΓΗ

Ἕνα ταξίδι εἶναι ἡ ζωή μας. Τελικός προορισμός: ὁ Παράδεισος. Πόσο πολύ μᾶς βοηθάει νά τό σκεπτόμαστε αὐτό! Ὅταν ἔχουμε μέσα μας τήν ἐλπίδα τοῦ Παραδείσου τότε μποροῦμε κι ἐμείς, ὅπως οἱ ἅγιοι Τεσσαράκοντα μάρτυρες, ν᾿ ἀντέχουμε στούς πειρασμούς, νά λέμε «ὄχι» στήν ἁμαρτία, καί νά κάνουμε ὑπομονή στίς θλίψεις.

-Ὕστερα ἀπό ὅλα αὐτά, ποιό εἶναι τό δικό μας χρέος; (...)

α. Νά μήν ξεχνᾶμε ὅτι στόχος μας εἶναι ὁ Παράδεισος. Ὅπως ὁ καλός μαθητής κουράζεται καί διαβάζει κάθε μέρα καί δέν σπαταλᾶ ἀτέλειωτες ὧρες στόν ὑπολογιστή ἤ μέ τήν παρέα… μέ στόχο νά περάσει τήν τάξη, νά μορφωθεῖ, νά πετύχει στίς ἐξετάσεις τῆς ξένης γλώσσας, νά μαζέψει ἐφόδια καί προσόντα γιά τή ζωή… Ἤ ὅπως ὁ ἀθλητής πού προπονεῖται πολύ σκληρά μέ τήν ἐλπίδα νά κερδίσει τό χρυσό μετάλλιο στό παγκόσμιο πρωτάθλημα... Ἔτσι κι ἐμεῖς ἄς ἀγωνιζόμαστε μέ τήν ἐλπίδα καί τή βεβαιότητα πώς γιά ὅ,τι κοπιάσουμε καί ὑπομείνουμε ἐδῶ, σ᾿ αὐτή τή ζωή γιά τόν Χριστό, Ἐκεῖνος ἀπό τήν πολλή Του ἀγάπη ― ὄχι γιατί τό ἀξίζουμε ― θά μᾶς τό ἀνταποδώσει πολύ πλούσια, στήν ἄλλη. Ἄς τό ὑπενθυμίζουμε στόν ἑαυτό μας: «Κουράζομαι ἐδῶ γιά ν᾿ ἀπολαύσω ἐκεῖ». Νά ποθοῦμε τόν Παράδεισο λοιπόν καί στήν προσευχή μας νά παρακαλοῦμε τόν Θεό νά μᾶς ἀξιώσει τοῦ παραδείσου.

β. Νά ἐπικοινωνοῦμε μεταξύ μας ἐμεῖς οἱ χριστιανοί νέοι: στή λατρεία, στίς συγκε­ντρώ­σεις μας ἐδῶ στίς Ὁμάδες. Αὐτό θερμαίνει τήν πίστη καί τήν ἐλπίδα μας. Δέν εἴδατε πῶς οἱ Τεσσαράκοντα ἐνίσχυαν ὁ ἕνας τόν ἄλλον καί προσεύχονταν ὅλοι μαζί στή φυλακή; Ἦταν «μιᾷ ψυχῇ συναθλοῦντες» (Φιλιπ. α’ 27).

γ. Νά ἀποφεύγουμε μέ ὅλη μας τή δύναμη τήν ἁμαρτία, διότι μᾶς σκοτίζει, θολώνει τά ὄνειρά μας. Εἶναι ἕνας καυστικός ἄνεμος πού ὅταν τόν ἀφήνουμε νά φυσᾶ στόν κῆπο τῆς ψυχῆς μας, μαραίνει τό πιό ὡραῖο ἄνθος, πού λέγεται «ἐλπίδα τοῦ παραδείσου». Ἀγώνας λοιπόν κατά τῆς ἁμαρτίας. Κι ἄν τραυματιστοῦμε, νά τρέξουμε γρήγορα στόν Πνευματικό μας γιά νά κλείσει ἡ πληγή. Οἱ Τεσσαράκοντα πῶς ἄντεξαν μέχρι καί τόν θάνατο; Χάρη στήν καθαρή, εἰλικρινή καί ἀσυμβίβαστη μέ τήν ἁμαρτία ζωή τους. Εἶχαν νικήσει μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ στούς καθημερινούς μικρούς πειρα­σμούς. Κι ἔτσι ἔφθασαν νά δείξουν τέτοια ἀντοχή στό μαρτύριο· καί νά ζοῦν περισσότερο τόν παράδεισο πού τούς περίμενε, παρά τούς πόνους πού αἰσθάνονταν ἐκείνη τή στιγμή.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Σήμερα, παιδιά, εἶναι Κυριακή τῆς Τυρινῆς. Θυμόμαστε τήν ἔξωση τῶν πρωτοπλάστων ἀπό τόν παράδεισο τῆς Ἐδέμ ἐξαιτίας τῆς παρακοῆς τους. Ὁ Ἀδάμ, λένε τά τροπάρια, κάθι­σε ἀπέναντι ἀπό τόν παράδεισο καί ἔκλαψε γιά τήν εὐτυχισμένη ζωή πού ἔχασε. Ἀλλ᾿ εὐτυ­χῶς ὁ Κύριός μας μέ τή ζωή, τό Πάθος καί τήν Ἀνάστασή Του μᾶς χάρισε παράδεισο πολύ ἀνώτερο, στόν οὐρανό. Αὐτόν νά ποθήσουμε καί ν᾿ ἀγωνι­στοῦμε μέ ὅλες μας τίς δυνάμεις νά τόν κερδίσουμε, νά μᾶς τόν χαρίσει ὁ Κύριος βλέποντας τόν ὁλόψυχο ἀγώνα μας.

ΣΥΝΘΗΜΑ: Ἀγωνίζομαι μέ τήν ἐλπίδα καί τόν πόθο τοῦ Παραδείσου!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου, Νέος Συναξαριστής, τόμ. 7ος: Μάρτιος, ἐκδ. Ἴνδικτος, Ἀθῆναι 2006, Θ’ Μαρτίου (Μαρτύριο τῶν ἁγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων), σελ. 92-96.

Ἀρχιμ. Ἀστ. Χατζηνικολάου, Μέλλουσα Κρίση καί Αἰωνιότητα, Ἀθῆναι 2009², σελ. 138-219.

Ν. Π. Βασιλειάδη, Τό μυστήριο τοῦ θανάτου, 2010¹⁹, Ἑνότητα: Ὁ αἰώνιος παράδεισος, σελ. 544-576.