Ἀπόσπασμα ἀπὸ κείμενο παρουσίασης τοῦ βιβλίου τῆς Κυριακῆς Πιττάκη, Ταλαι-πορεῖες, Ἡ ἐγκάρδια ἐξομολόγηση μιᾶς γυναίκας μὲ καρκῖνο, ἐκδόσεις Πηγή, Θεσσαλονίκη 2023.

Ἡ ἐκδήλωση ἔγινε τὴν Παρασκευὴ 17 Νοεμβρίου 2023 στὴν αἴθουσα τελετῶν τῆς Μονῆς Κύκκου στὸν Ἀρχάγγελο.

Νίκος Ὀρφανίδης

Ἡ λογοτεχνικὴ πρόσληψη τῆς ἀνθρώπινης δοκιμασίας

καὶ τῶν παθῶν Κυριακῆς Πιττάκη, Ταλαι-πορεῖες,

Ἡ ἐγκάρδια ἐξομολόγηση μιᾶς γυναίκας μὲ καρκῖνο

ἐκδόσεις Πηγή, Θεσσαλονίκη 2023

Τὸ βιβλίο τῆς Κυριακῆς Πιττάκη εἶναι ἕνα συγκλονιστικὸ βιβλίο ἐξομολόγησης τῶν ἀνθρωπίνων παθῶν καὶ τῆς δοκιμασίας, ποὺ μᾶς συνοδεύει στὸν κόσμο τοῦτο τῆς φθορᾶς καὶ τοῦ θανάτου. Τοῦ Σταυρικοῦ δρόμου, ἀλλὰ καὶ τῆς Ἀναστάσεως. Καὶ σκέφτομαι μαζὶ αὐτὸ ποὺ μᾶς ὑπέδειξαν οἱ ἅγιοι Γέροντες τῆς ἐποχῆς μας: Πὼς ὅλοι οἱ ἀνιάτως πάσχοντες εἶναι οἱ νεομάρτυρες τοῦ αἰῶνος, γιὰ τοὺς ὁποίους ἔχουν ἀνοίξει ἤδη οἱ πύλες τοῦ Παραδείσου. Ἔτσι διὰ τοῦ πάθους ὁδηγούμαστε στὸν ἁγιασμὸ καὶ στὴ Χάρη, στὸν τόπο τῆς σωτηρίας διὰ τῆς καρτερίας καὶ τῆς ὑπομονῆς, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ.

Στέκομαι σὲ ἐκεῖνο τὸ ἀδόκιμο «ἀνιάτως πάσχοντες», ποὺ ἔχουμε συνηθίσει. Ξεχνώντας πὼς τελοῦμε ὑπὸ τὴν σκέπην τοῦ ἰατροῦ τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἡμῶν. Τοῦ Κυρίου μας. Ἑπομένως ὅλα εἶναι ἰατὰ καὶ ἰάσιμα. Καὶ μαζὶ προσλαμβάνουν τὸ δικό τους βαθύτατο νόημα. Κι εἶναι σημαντικὸ νὰ νοηματοδοτοῦμε τὸν πόνο καὶ τὴν πορεία καὶ τὴν ὁδὸ τῶν παθῶν καὶ τῶν ἀσθενειῶν μας, προσδίδοντάς τους τὸ δικό τους ὀντολογικὸ βάρος. Γιατὶ μόνο ἔτσι μποροῦμε νὰ προσλαμβάνουμε καὶ νὰ κατανοοῦμε τὸ νόημα τοῦ ὑπάρχειν ἐν τῷ κόσμῳ.

Ἑπομένως δὲν εἶναι πλέον δόκιμη ἡ ἔκφραση «ἀνιάτως», ἢ «ἐπάρατη ἀσθένεια», ποὺ συνηθίσαμε νὰ χρησιμοποιοῦμε. Εὐλογία εἶναι ὁ πόνος καὶ ἡ δοκιμασία, ἔτσι, ἂν τὴν προσλαμβάνουμε ἐκκλησιαστικῶς. Πάντοτε.

Καὶ σκέφτομαι αὐτὸ τοῦ ἀποστόλου Παύλου:

«Καὶ τῇ ὑπερβολῇ τῶν ἀποκαλύψεων ἵνα μὴ ὑπεραίρωμαι, ἐδόθη μοι σκόλοψ τῇ σαρκί, ἄγγελος σατᾶν, ἵνα με κολαφίζῃ ἵνα μὴ ὑπεραίρωμαι. ὑπὲρ τούτου τρὶς τὸν Κύριον παρεκάλεσα ἵνα ἀποστῇ ἀπ᾿ ἐμοῦ· καὶ εἴρηκέ μοι· ἀρκεῖ σοι ἡ χάρις μου· ἡ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται.»

Ἔτσι ἔφτασε ὁ ἴδιος, ἔτι ζῶν, μέχρι τρίτου οὐρανοῦ.

Ἔτσι οἱ ἀσθένειες καὶ ὁ πόνος ἔχουν τὸ δικό τους νόημα. Τὴ βαρύτητά τους. Τὴν οὐσία τους. Ἔστω κι ἂν ὅλα μᾶς προβάλλουν καὶ μᾶς φαίνονται συχνὰ παράλογα καὶ ἀ-νόητα. Χωρὶς νόημα. Γιατὶ ἐν τέλει κατατείνουν καὶ ὁδηγοῦν στὸν γνωρισμὸ τῆς ὑπάρξεώς μας. Καὶ αὐτὸ εἶναι ἡ προϋπόθεση τῆς σωτηρίας μας. Ἡ ταπείνωσή μας. Ἡ καρτερία καὶ ἡ ὑπομονή. Ἡ δυναμικὴ τῆς ἀγάπης ποὺ μᾶς συνοδεύει ἢ ἀναδύεται μέσα ἀπὸ τὸν πόνο ποὺ βιώνουμε.

Κρατάω μόνο ὅσα βίωσε ὁ ἅγιος Γέρων Παΐσιος καὶ ὁ ἅγιος Γέρων Πορφύριος. Τὴν ἀπέραντη καρτερία τους. Τὴν ὑπομονή τους. Μαρτυρικῶς. Μαζὶ κι ὁ Γέροντας Ἀνανίας Κουστένης, ποὺ διαπερνᾶ τὶς σελίδες τοῦ βιβλίου. Ὁ Γέροντάς μας. Ποὺ μᾶς κρατοῦσε ὅλους μὲ τὴν ἀγάπη καὶ τὴν προσευχή του, κατάκοιτος, στὴν ἔρημο τῶν Ἐξαρχείων. Ποὺ ὁδηγήθηκαν ὅλοι στὴν ἀπέραντη ἀγάπη. Τόσο ὥστε νὰ ζητήσει ὁ ἅγιος Παΐσιος νὰ ἀναλάβει τὸν καρκῖνο τοῦ ἀδελφοῦ του καὶ νὰ τὸν ἀπαλλάξει ἀπὸ τὴ δοκιμασία.

Ἀντιγράφω ἀπὸ τὸ βιβλίο:

«Μιὰ καρδιὰ μὲ κουράγιο καὶ γενναιότητα εἶναι ἡ ἀσπίδα γιὰ τὴν ἀθέατη μάχη στὴν ὁποία συμμετέχει ἕνας καρκινοπαθής. Σκέφτηκα ξανὰ συγκινημένη τὸν πατέρα Ἀνανία: "Νὰ εἶσαι γενναία, Κυριακή! Ἀτρόμητη! Σὰν λιοντάρι. Κουράγιο καὶ ὅλα θὰ περάσουν. Τίποτα δὲν ἔχεις!" Ταξίδευσα νοερὰ στὸ φιλόξενο ἁπλὸ σπιτάκι τοῦ παππούλη τῶν Ἐξαρχείων. Τὸ ὁποῖο διάβαινα κάθε φορὰ γιὰ νὰ καταθέσω τὸν πόνο καὶ τὴν ἀδυναμία μου, γιὰ νὰ εἰσπράξω ἐλπίδα καὶ τόνους ἀγάπης καὶ ἐμψύχωσης. Ἕνας σταθμὸς ἀνεφοδιασμοῦ γιὰ νὰ δροσιστῶ καὶ νὰ ξεδιψάσω. "Κάθε Σταύρωση ἀκολουθεῖται ἀπὸ τὴν Ἀνάσταση.»

Διαβάζω συναφῶς ἀπὸ τὸ δικό μου βιβλίο ἀφηγηματικῶν στιγμῶν, «Ὁ ἀόρατος ὑφαντουργός» ἕνα ἀντίστοιχο ἀπόσπασμα:

«Ὁ χῶρος ἀναμονῆς στὸ ὀγκολογικό. Κι ἡ ἀγωνία στὴν πρώτη ἐκείνη ἐπίσκεψη. Καὶ τὸ βλέμμα τοῦ ἄλλου τόπου, ἔτσι ὑπογείως. Κι οἱ κρυφοὶ ἀναστεναγμοὶ καὶ ὁ ρόγχος τοῦ θανάτου στὸν ἐπάνω ὄροφο. Καὶ τὸ φῶς τοῦ φωταγωγοῦ στὸ αἴθριο.

Τὰ εἰκονίσματα τῶν ἁγίων στὸν προθάλαμο. Ὁ ἅγιος Νεκτάριος καὶ ὁ ἅγιος Πορφύριος. Κι ὁ ἅγιος Ἀρσένιος ὁ Καππαδόκης. Καὶ ἄλλοι πολλοί. Καὶ τὸ χαμόγελο καὶ ἡ παραμυθία κι οἱ ἀτέλειωτες ἱστορίες, ἔτσι σιωπηλά, ψιθυριστά, μέχρι νὰ ἀνάψει ὁ ἀριθμὸς στὸν ἠλεκτρονικὸ πίνακα.

Ὁ Μικρὸς Παρακλητικὸς Κανόνας καὶ τὰ τροπάρια τῶν ἁγίων κι ἐκείνη ἡ μηχανὴ τῆς θεραπείας μὲ τὸ βόμβο τῶν ἐκπεμπομένων ἀκτίνων μέσα στὸν κατάκλειστο θάλαμο. Καὶ τὸ γέλιο καὶ οἱ φωνὲς τῶν κοριτσιῶν στὸ διάδρομο. Καὶ τὸ φῶς ποὺ σὲ σκέπαζε. Πάντοτε.

Οἱ ἅγιοι ποὺ παρελαύνουν κάθε μέρα ἀπὸ ὅλους ἐκείνους τοὺς θαλάμους καὶ τοὺς διαδρόμους καὶ τὰ ἀκτινοθεραπευτήρια. Καὶ στὰ κέντρα ἡμερήσιας φροντίδας. Ἔνστολοι ὅλοι, μὲ τὰ λαμπρά τους ἄμφια, τὸ πετραχήλι, καὶ τὸ Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ.»

Γυρίζω στὴ γραφὴ τῆς Κυριακῆς ποὺ εἶναι μιὰ γραφὴ διακριτική, μὲ δρόμους ὑπόγειους καρτερίας καὶ πίστεως καὶ ἀντοχῆς:

«Τὸ MRI ἔμελλε νὰ γίνει ἡ πιὸ ἐφιαλτική μου ἀνάμνηση ἀπὸ ὅλη αὐτὴ τὴν ἐμπειρία, τρομακτικὸ βίωμα. Ὅσο κι ἂν προετοιμάστηκα κάνοντας Google τὶς λεπτομέρειες μιᾶς τέτοιας ἐξέτασης, καμιὰ μηχανὴ ἀναζήτησης στὸ διαδίχτυο δὲν μὲ ἐνημέρωσε ὅτι, μέσα σὲ ἐκεῖνο τὸν ἀφιλόξενο κύλινδρο, δὲν θὰ σκαναριζόταν μόνο τὸ σῶμα μου, ἀλλὰ καὶ ἡ ψυχή μου… Πῶς, ἄραγε, χαρτογραφοῦνται μέσα σὲ ἕνα MRI ἡ μοναξιὰ καὶ η ἀπόγνωση μιᾶς γυναίκας; Ποὺ σπαρταρᾶ μέσα σ’ αὐτὸ τὸν παγωμενο κύλινδρο καὶ ποὺ θά ’θελε τόσο νά ’χει γιὰ συμπαράσταση δίπλα της τὸ ζεστὸ χέρι τῆς μάνας της; Τὴν ἄφησα πίσω σὲ ἅγνοια, νὰ νομίζει ὅτι ἡ τρελὴ ἀδιόρθωτη κόρη της ἄφησε τέσσερα μικρὰ παιδιά, γιὰ νὰ κάνει καλοκαιρινὰ ἐπιμορφωτικὰ μαθήματα στὴν Ἀγγλία… Τὴν ἀγαποῦσα πολὺ καὶ τὴν συμπονοῦσα τόσο, ὥστε νὰ μὴ θέλω νὰ τὴ φορτώσω μὲ ὅλη ἐκείνη τὴν ἀγωνία ποὺ κουβαλᾶ κάθε μἀνα στὶς ὅποιες δυσκολίες τοῦ παιδιοῦ της…

Ὅταν ἔνοιωσα νὰ πνίγομαι ἀπὸ τὸ αἴσθημα ἐγκλωβισμοῦ ἀντικατέστησα τὴν ἐνθύμηση τῆς μάνας μὲ ἐκείνη τῆς ἄλλης μάνας, τῆς Δέσποινας Παναγίας. Χρειαζόταν ἰσχυρὴ θέληση νὰ κρατηθῶ καὶ νὰ ὑπομείνω αὐτὸ τὸ μαρτύριο. Καὶ ὅπλο. Τὴν προσευχή…»

Αὐτὴ τὴν ἐν Χριστῷ καρτερία καὶ πίστη καὶ ἀντοχὴ μᾶς ὑποδεικνύει καὶ ἀναδεικνύει τὸ βιβλίο. Αὐτὸ τὸ παράδειγμα. Νὰ ἀφεθοῦμε στὴν ἀγκαλιὰ τοῦ Χριστοῦ. Τοῦτο μόνο.

Τὸ βιβλίο τὸ διακρίνει ἡ ἁπαλότητα. Ὅσα ἀφηγεῖται καὶ ἐξομολογεῖται, σὲ πολλαπλὰ ἐπίπεδα, μὲ ἐκεῖνο τὸ ἐσωτερικὸ ὁδοιπορικὸ τοῦ γνωρισμοῦ καὶ τῆς αὐτοσυνειδησίας, τῆς πορείας ἐντέλει πρὸς τὸ ἄλλο φῶς, τὰ ἐσωτικὰ καὶ ἐξωτικὰ τοπία, ὁ κόσμος, οἱ δρόμοι, προσδίδουν μιὰν ἄλλη παράξενη θὰ ἔλεγα μαγεία ἀνάπτυξης τοῦ μύθου καὶ τῆς προσωπικῆς ἱστορίας ποὺ ἡ Κυριακὴ ἐπιχειρεῖ να καταθέσει. Ἔτσι οἱ ταλαιπωρεῖες καθίστανται ταλαι-πορεῖες, με ὄμικρον, πορεῖες καὶ ἀνάβαση ψυχῆς.

Ἔκανα πιὸ πάνω ἀναφορὰ στὸν Γέροντά μας Ἀνανία Κουστένη, ποὺ διαπερνᾶ πατρικῶς, μὲ τὶς προσευχές του, τὸ βιβλίο. Εἶναι ἐνδιαφέρον νὰ διαβάσει κανεὶς τὴν ἔξοδο τοῦ βιβλίου μὲ τὴν ἀποκάλυψη τοῦ διορατικοῦ χαρίσματος τοῦ Γέροντος.

Θὰ μποροῦσα νὰ γράψω καὶ ἄλλα πολλά. Καὶ νὰ διαβάσω καὶ ἄλλα συναφῆ ἀποσπάσματα ἀπὸ ἕνα βιβλίο ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸν τόπο τῆς παραμυθίας καὶ τοῦ φωτὸς καὶ καὶ τῆς ἀναστάσεως.